SWÊD, 25/12 2009 — Kêm gotin wekî peyva "Hêvî" di ferhenga kurdî de manedar hene. Dema ko ev gotin tê bi kar anîn, gelek fikir, tesewur di serê mirovî de vêdikevin. Gelek temsîliyên çareserîyê di mejîyê mirovî de diafirin, zindî dibin.
Bawerîyek li ba mirov çê dibe. Hêvî gotinek ko bi heyînê ve gellekî girêdayî ye. Loma ez dibêm me kurda ev peyv zû keşif kiriye û bi gellek celeban bi kar anî ye, zindî hiştiye, weko nav li keçên xwe kiriye, li rojname û rêxistinên xwe kiriye, di nav hevokên helbest û gotaran de daxwaz kiriye. Ronakbîr û egîdê kurd Elîşêr li ser şerê Dersimê eviya wusan anîye zimên:
…Dilo yeman, yeman, yeman
Çiyan girto berfo dûman
Mêra bişîn şahî merdan,
Ev dermanê hemû derdan...
Abdurehman Bedirxan di destpêka sedsala 19 an de, di gotarekê de wusan hêvî ji kurdan kiriye:
Di vê derbarêde ji bo serkeftinê xirêt pêwist e, loma ez pêşin bangî şêx û serokên kurd dikim. Ji ber ko ji hemû xerabiyên ko li Kurdistanê diqewumin ewana berpirsyar in. Nezan û feqîr bedbext in, lewra ji ber vê, gunehê wan di histuwê mezin û birevebirên wan de ye...
Mîna ko di hevokên di jor de, diyar dibe, »hêvî» helwestek e. Gavavêtin e, liv e, kiryar e. Tenê di rewşên wusan de incex heyîn bê paraztin û ferqkirin. Belbî jî ev e, ya ko nehiştiye em winda bibin. Di dîrokê de, me gelek tişt winda kirine, gelek felaket bi serê me de hatine, him şexsî him tevayî, lê hêvîya me winda nebûye.
Her dem di nav gelê me de, kesayetîyên ko li gorî naveroka vê peyvê, ala wê bilind kirine hebûne, ev mîras e ko hêj didome û nahêle agirê kurdayetiyê bitefe. Loma, hêja ye ko em nav û kiryarên wan î bi fedekarî di dîroka xwe de zindî bihêlin. Yek ji van zatê ko navê xwe bi van peyvên zêrîn »Eger ko xortên kurd firinekê çêkin, em dê xwe bikin êzing û têda bişewutînin» di dîroka me de nivisîye, serokeşîr Hecî Mûsa ye. Di salên 1912 an de li Istanbolê ji bo avakirina koma Xwendekarên kurd Hêvî yê, ev gotin bilêv kirine û gellek alîkarî bi wan re kiriye. Ev kurdê hêja di sala 1914 an de, ji teref komitayên Ermenî ve hatiye kuştin û gihiştiye şehadetê.
Hêvî yek ji wan komeleyên modern î kurd ya pêşin e. Di dîrokê de kêm rêxistinên kurdan weko Hêvî hene ko li gorî beşdarîya cografya xwe Kurdistan temsîl kirine. Çend nav û mînakên wê wusa ne: Omer û Qedrî Cemîl Paşe (Amed), Memduh Selîm (Wan), Kemal fewzî (Bedlîs), Zîya Wehbî û Necmedîn Huseyin (Kerkûk), Azîz Baban (Silêmanî), Asaf Bedirxan (Botan), Dr. Mustefa Şewkî (Mehabad) Mihrî (Sinê) Abdurehman Rehmî (Hekarya).
Bêguman 1912 hêj dema împaratorîyê ye û Kurdistan ne çar perçe ye. Lê mîna ko me ev perçebûyîn pejirandibe, bi dû parvekirina welatê me re em jî belav bûne. Heta li Diasporê jî kêm temsîliyeke Kurdistanî di nav dezgeh û rêxistinên kurdî de heye.
Komeleya Nivîskarên Kurd li Swêdê, meha borî, kongreya xwe ya 14 an bi beşdarbûna 17 endaman pêk anî, hejmara tevaya endamên wê 33 ne. Li cihekî weko Swêd ko girseyeke nivîskaran kurd lê niştecî ne, bê şik ev hejmar gellekî kêm e. Tu sedem tune ye, ko bikaribe rê li ber beşdarbûna kar û xebatek bi vî babetî bigre, lewra bi dehan sedem hene ko beşdarbûna vî karî misoger û resen dike. Bêguman bi vî karî kesek mineta xwe li yê din nikane bike, ya me jî, tenê hêvîyek e, ew hêvî ya me teva ye...
Hêvî Kurdistan e! |
