Nefel

[ YEKŞEM, 2021-02-28 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

EWROKURD

Parlamentoya Ewropayê: Bila Tirkiye bi rêyeke siyasî pirsgirêka kurdî çareser bike

DIYARBEKIR, 28/11 2008 — Di reşnivîsa rapora Parlamentoya Ewropayê ya di heqê pêwendiyên digel Tirkiyeyê de ji hikumeta tirkan hat xwestin ko careke dî dest bi xebata xwe ya li ser destûra sivîl bike û ji bo çareserkirina pirsgirêka kurdî jî xebatekê bike.

Li gor CNN-Turkê û medyaya tirkî Parlamentoya Ewropayê di heqê pêwendiyên xwe yên dige Tirkiyeyê de reşnivîsek amade kir û ev reşnivîs pêşkêşê endamên Komîteya Pêwendiyên Derve ya Parlamentoya Ewropayê hat kirin. Di reşnivîsa rapora ko ji aliyê raportorê Parlamentoya Ewropayê-Tirkiyeyê Ria Oomen-Ruijten ve hatiye amade kirin de ji hikumeta Tirkiyeyê hatiye xwestin ko hemû pêwendiyê rêxistina terorî ya Ergenekonê ko di nav saziyên dewletê de bicîh bûne, bên eşkere kirin.

Di reşnivîsa navborî de bang li rayedarên hikûmeta tirkan tê kirin, pêvajoya reforman ko ev demek e hatiye sist kirin, bidin lezandin. Bi berdewamî hatiye diyar kirin ko ew ji ber vê sistbûnê ya van sê salên dawî di nav gumanê de ne û ji hikumeta Tirkiyeyê tê xwestin ko li pişt teahudên xwe yê sala 2005-ê bisekine.

Ev reşnivîsa rapora Parlamentoya Ewropayê ji neh rûpel û 47 xalan pêk tê û dê didoyê çileya-pêşîn de li Komîteya Pêwendiyên Derve ya Parlamentoya Ewropayê bê nirxandin û di meha çileya-paşîn de jî ji aliyê Komîteya Giştî ya Parlamentoya Ewropayê ve bê nirxandin û îhtîmalek mezin li wir bê pejirandin.

Di raporê de bi germî pêşwazî li pêvajoya darizandina rêxistina terorî ya Ergenekonê tê kirin û daxwaz ji hikumetê tê kirin ko divê hemû pêwendiyê rêxistina terorê ya Ergenekonê ko di nav saziyên dewletê de bicîh bûne, bên eşkere kirin. Herweha rexne li helwesta hikumetê ya di heqê destûreke sivîl de tê girtin û tê xwestin ko xebatên xwe yên li ser destûra sivîl careke dî bide destpê kirin.

Di rapora navborî de bal hatiye kişandin li ser doza girtinê ya derheqê AKP-ê û DTP-ê de û weha hatiye gotin:

— Em ji ber wan herdu dozên girtinê ko di sala 2008-ê de derheqê du partiyên li palamentoyê de hatiye vekirin, di nav gumanan de ne. Em destnîşan dikin ko pêwîst e qanûna partiyên siyasî ya heyî di çarçoveya biryarên dadgeha mafên mirovan ya Ewropayê û pêşniyarên Komîsyona Venedîkê ya Konseya Ewropayê de bê guhertin.

Di berdewamiya reşnivîsa raporê de xalên daxwaz û pêşniyaran weha hatine destnîşan kirin:

Pêwîste artêş di bin kontrola desthilatdariya hilbijartî de be. Divêt kontrola desthilatdariya hilbijartî ya li ser artêşê û hêzên emnî bi rê û olaxên demokratîk bê bihêz kirin. Em ji ber nebûna çavdêriya sivîl ya li ser artêşa tirk di nav fikarê de ne.

Divê hikumeta tirk bikeve nav hewldaneke siyasî ko pirsgirêka kurdî çareser bike. Ji bo çareserkirina pirsgirêka kurdî, divê di warên çandî, civakî û aborî de gav bên avêtin. Divê Tirkiye bi desthilatdariya siyasî ya bakurê Iraqê (başûrê Kurdistanê) re pêwendiyên xwe bihêztir bike. Divê birêvebiriya bakurê Iraqê axa xwe ji bo terorê nede bi kar anîn.

Herweha, di heman raporê de bang li rayedarên DTP-ê tê kirin ko divê mesafeyekê têxin navbera xwe û PKK-ê. Bi berdewamî ji parlamenter û şaredarên DTP-yî tê xwestin bi şêweyeke erênî lê bixebitin ko pirsgirêka kurdî di nav tixûbên dewleta tirk de bi şêweyeke siyasî bê çareser kirin. »Bixwîne

Yekîtiya Ewropayê bawer dike ko Erdogan kemalîstekê nasyonalîst e


	» Erdogan bûye kemalîst

MADRÎD, 19/11 2008 — Rojnameya spanî ABC di nûçeyeka xwe ya duhî ya bi îmzaya Enrique Serbetoyî de dibêje Yekîtiya Ewropayê bawerî bi serokwezîrê tirkan Recep Tayyip Erdoganî nemaye çimkî Erdogan veguhoriye û bûye kemalîstekê nasyonalîst.

Rojname xwe dispêre dîplomatên Yekîtiya Ewropayê û dibêje siyaseta Erdoganî ya niho ne nêzîkbûna Yekîtiya Ewropayê ye ji ber Tirkiyeyê berê xwe daye Kafkasyayê û dewletên Rojhilata-nêvê. Serkaniyeka ji Yekîtiya Ewropayê di heqê Erdoganî de dibêje:

— Em bawer dikin ko Erdogan veguhoriye û bûye kemalîstekê Komara Tirkiyeyê ya ko ji qalikê xwe dernakeve û ji mîtên nasyonalîst derbas nabe.

Rojnameya ABC-ê dibêje Erdogan sala 2007-ê bi îdiaya ko li dijî kemalîzmê û eskeran e di hilbijartinan de bi ser ket lê belê ji wê rojê û pê ve AKP-ê ti gavên cidî neaêvitine û di heqê AKP-ê de dibêje:

— Di partiya îslamcî AKP-ê de av sakin naherike. Gotina Erdoganî ya di meha dehê de ko gotibû ”yên ko ji Tirkiyeyê hez nekin bila ji vêderê biçin” bû sebeba ko arîkarê wî Mir Dengir Mehmet Firat bibêje ”welat ber bi qunaxeka pir hesas ve diçe” û îstifa bike. »Bixwîne

Joost Lagendijk: Heger DTP bêt girtin em dê PKK-ê kêfxweş bikin


	» Joost Lagendijk

HATAY, 27/6 2008 — Serokê komîteya Tirkiyeyê ya Parlamentoya Ewropayê Joost Lagendijkî îro li Hatayê got ji bo çareserkirina “pirsa kurdî li Tirkiyeyê” pêwistî bi DTP-ê heye û heger DTP bêt girtin PKK dê kêfxweş bibe.

Joost Lagendijk jî wekî ewropiyan û DTP-ê çareserkirina doza miletê kurd li bakurê Kurdistanê di çarçeweya wetendaşiyê de dibîne û lewra ew jî wekî DTP-ê bi derseka zimanê kurdî ya li dibistanan fît û qane ye. Joost Lagendijkî behsa xeterên girtina DTP-ê kir û got:

— Ji bo çareserkirina pirsa kurdî ya li Tirkiyeyê DTP giring e. Heger DTP bêt girtin em bawer dikin ko di çareserkirina pirsa kurdî de problem dê çêbin. Xelet e ko mirov DTP-ê û AKP-ê bi hev re miqayese bike. AKP partiyeka desthilatdar e. Ji ber hindê jî em bawer dikin ko DTP dikare di çareserkirina pirsa kurdî de rolekê bibîne. Heger DTP bêt girtin em dê PKK-ê kêfxweş bikin. »Bixwîne

Olli Rehn: Li Tirkiyeyê laîkên ekstremîst û misilmanên demokrat şerê hev dikin


	» Olli Rehn

OXFORD, 3/5 2008 — Endamê Komîsyona Ewropayê û berpirsê berfirehkirina Yekîtiya Ewropayê Olli Rehnî îro li Oxfordê di semînerekê de behsa krîza kûr ya dewleta tirkan kir û got bi awayekê pir aşkera cidahiya di nêvbera laîkên ekstremîst û misilmanên demokrat de mezin dibe.

Olli Rehnî got ew nizane ka ev krîza piralî ya li Tirkiyeyê dê çawa xilas bibe û got:

— Parçebûneka pir aşkera heye. Li aliyekî laîk hene. Ew ji laîkên lîberal zêdetir laîkên ekstremîst in. Li aliyê dî misilmanên demokrat hene. Ew misilmanên kevin yên ko di prosesa reforman re derbasbûyî ne. Lê belê dîn tenê parçeyeka vê çîroka li Tirkiyeyê ye.

Olli Rehnî got problema li Tirkiyeyê bi şerê desthilatê yê di nêvbera elîtîstên bajarî û sermayedarên mihafezekar û aktîv yên li derveyî bajaran ve girêdayî ye û got romana nivîskarê tirk Orhan Pamukî ya bi navê “Berf” jî behsa wê dubendiyê dike û lewra ew niho careka dî wê romana Orhan Pamukî dixwîne. »Bixwîne

Barroso: Bila Tirkiye biryara xwe bide ka dixwaze bibe endam yan ne


	» Jose Manuel Barroso û Erdogan ji hev fêm nakin

LÎZBON, 8/4 2008 — Serokê Komîsyona Ewropayê Jose Manuel Barrosoyî duhî li Lîzbonê di konferanseka li ser “Ewropa û tehdîdên globalîzasyonê” got bila Tirkiye Yekîtiya Ewropayê qane bike ka ew dixwaze bibe endama wê yan ne.

Jose Manuel Barroso diyar kir ko Tirkiye di xwestina endametiya Yekîtiya Ewropayê de dudil e û got:

— Divêt Tirkiye Eropaya ko ew dixwaze bibe beşeka ji wê qane bike. Heger Tirkiye hemî krîteran bi cih bike dê bikare bibe endama Yekîtiya Ewropayê. Divêt Tirkiye di meseleya daxwaza xwe ya endametiyê de Yekîtiya Ewropayê qane bike.

Jose Manuel Barrosoyî got li hinek welatên Yekîtiya Ewropayê meseleya endametiya Tirkiyeyê “dibe sebeba hesasiyeteka mezin”.

Serokwezîrê tirkan Recep Tayyip Erdoganî berî hefteyekê li Swêdê rexne li Yekîtiya Ewropayê kir û li gor xwe got ko Tirkiyeyê hemî krîter pêkanîne lê belê Yekîtiya Ewropayê ne jidil e û divêt Yekîtiya Ewropayê biryarê bide ka dixwaze ko Tirkiye bibe endam yan ne. »Bixwîne

Joost Lagendijk: Çima zimanê kurdî û zimanê tirkî ne bi hev re bin


	» Joost Lagendijk

STENBOL, 6/4 2008 — Serokê komîteya Tirkiyeyê ya Parlamentoya Ewropayê Joost Lagendijkî duhî ji rojnameya Yeni Şafaka tirkî re got divêt AKP qanûna esasî ya dewleta tirkan yekcar biguhore û bi reforman rê li ber dijminên xwe yên di nêv bîrokrasiya dewletê de bigire û di heqê zimanê kurdî de jî got “çima kurdî û tirkî ne bi hev re bin”.

Joost Lagendijkî got hevrikên AKP-ê ji ber ko di hilbijartinan de têkçûn û ordiya tirkan jî hêdî nikare derbeyên eskerî bike di destê wan de tenê bîrokrasiya dewletê û “sîstema mehkemeyê” maye.

Joost Lagendijkî behsa siyaseta AKP-ê ya di heqê pirsa kurdî de kir û got:

— Divêt AKP zêdetir cesûr be û bo nimûne di meseleya azadiya zimanî de. Bo nimûne TRT li herêmê bi kurdî weşanê dike lê belê heger tu li xwaringehekê bi kurdî avê bixwazî giliya tawanê li ba mehkemeyê têt kirin. Ev rewş ji faydeyê zêdetir zererê dide Tirkiyeyê. Ma çima kurdî û tirkî ne bi hev re bin. Waliyên bajarên ko bi piranî kurd lê dijîn dizanin ko li wan bajaran hinek hemwelatiyên ko tenê bi kurdî dizanin hene. Tevlîkirina kurdan di prosesa reforman de û hebûna etnîsîteyên jihevcida ne lawaziyê lê belê berovajiyê wê yanî xurtiyê dikare biafirîne.

Joost Lagendijkî got heger Tirkiye di meseleya zimanî û îtirafa bi nasname û kultura kurdî de gavan bavêje ew dê PKK-ê jî îzole bike û ji nêv hesaban derxe û got:

— Bi vî awayî siyaset jî dê aram bibe û nakokiyên di parlamentoyê de ko ji pirsa kurdî peyda dibin jî dê bêne berteref kirin. Ez niho jî fêm nakim ka çima AKP-ê piştî midaxeleya eskerî [ya li başûrê Kurdistanê] rawestiya û dest bi reformên sivîl nekir. Îro dema ko behsa girtina partiyan têt kirin AKP derdikeve pêş lê belê DTP jî di bin tehdîda girtinê de ye.

Joost Lagendijkî got DTP dikare xwe hinekê ji PKK-ê bi dûr xwe û bi hevkariya AKP-ê jiyanê ji kurdan re jî xweştir bike û got:

— Heger DTP bikare diyar bike ko têkiliyên wê bi PKK-ê re nînin û tenê li ser mafên siyasî yên kurdan raweste hingê ji bo kurdan jiyan dê xweştir bibe. Ew dikarin bi hevkariya AKP-ê jiyanê ji bo kurdan bêxin halekê baştir de »Bixwîne

Yekîtiya Ewropayê dest ji “terorîstbûna” PKK-ê bernade


	» Li gor Yekîtiya Ewropayê partiya Abdullah Ocalanî PKK "terorîst" e

BRUKSEL, 4/4 2008 — Konseya Yekîtiya Ewropayê dibêje biryara Dîwana Edaletê ya Ewropayê li ser xeletiyeka usulê ye û ji bo lîsteyeka kevin ya Yekîtiya Ewropayê ye. Konseya Yekîtiya Ewropayê dibêje wê ew xeletiya usulê berteref kiriye û di lîsteya ko sala 2007-ê hatiye amade kirin de PKK wekî rêxistineka “terorîst” heye û dê bimîne jî.

Krisztina Nagya berdevka Olli Rehnê berpirsê berfirehkirina Yekîtiya Ewropayê ji Zamana tirkî re dibêje:

— Yekîtiya Ewropayê PKK-Kongra Gel wekî rêxistina terorê qebûl dike. Di lîsteya nûvekirî ya 2007-ê de ew rêxistin navê xwe di rêzê de diparêze. Ez dixwazim dubare bikim ko ev biryara mehkemeyê tesîrê li biryara Yekîtiya Ewropayê ya di heqê PKK-ê de nake.

PKK-ê dilê xwe bi biryara mehkemeya Yekîtiya Ewropayê xweş kir û medyaya PKK-ê jî ji xwendevan û temaşevanên xwe re bi zelalî negot ko ev biryara mehkemeyê ji bo meseleyeka usulî ya lîsteyeka kevin e û di lîsteya nû de PKK wekî rêxistineka “terorîst” maye. »Bixwîne

Joost Lagendijk: Doza li hemberî AKP-ê dê têkiliyên Ewropayê û Tirkiyeyê xirab bike


	» Joost Lagendijk

STENBOL, 17/3 2008 — Serokê komîteya Tirkiyeyê ya Parlamentoya Ewropayê Joost Lagendijkî îro ji NTV-ya tirkî re got doza girtina AKP-ê sînyaleka xirab dide Ewropayê û dijminên endametiya Tirkiyeyê dê vê dozê li hemberî Tirkiyeyê bi kar bînin.

Joost Lagendijkî got dema ko wî xebera doza girtina AKP-ê bihîst ew şok bû û got:

— Ev ji bo Tirkiyeyê sînyaleka xirab e. Ewropa fêm nake ka çima partiyeka ko ji % 50 deng bi dest xistiye dê bêt girtin. Hinek kes dixwazin bi hiqûqê minaqeşeyeka siyasî bidin kirin. Ji bo îmaja Tirkiyeyê ya li Ewropayê ev pir û pir xelet e. Ez hêvî dikim ko dadgeha bilind biryareka wiha nede. Vekirina dozeka wiha dê tesîreka xirab li ser têkiliyên Ewropayê û Tirkiyeyê bike.

— Lê belê heger biryareka rast bêt dan dê bibe sembola wê yekê ko Tirkiye siyasetê ne bi rêya hiqûqê dike. Heger biryara girtinê bêt dan dê hikûmet û parlamento felc bibin. Ew reformên ko ewropî û ez dixwazim çêbin dê pêkneyên. Ew kesên naxwazin ko Tirkiye bibe endama Yekîtiya Ewropayê dê vê biryarê li hemberî Tirkiyeyê bi kar bînin. Dê bibêjin bi welatekê bêîstiqrar re lihevhatin çênabe. »Bixwîne

Daniel Cohn-Bendit: Harîtî ye ko ordiya tirkan bikeve bakurê Iraqê


	» Daniel Cohn-Bendit

STENBOL, 20/11 2007 — Hevserokê Grupa Keskan ya parlamnterên Yekîtiya Ewropayê Daniel Cohn-Benditî li Stenbolê di şîvxwarinekê de got heger Tirkiye bikeve başûrê Kurdistanê ew harîtî ye û karekê xelet e û got çênabe ko DTP jî bêt girtin.

CNN-Turk dibêje Daniel Cohn-Bendit beşdarî şîvxwarina ko Konfederasyona Karsaz û Sanayîciyên Tirkiyeyê (Tuskon) amade kiribû bû û got divêt partiya DTP-ê neyêt girtin da DTP û PKK ji hev cida bibin û got:

— Mafê Tirkiyeyê heye li dijî PKK-ê şerî bike lê belê têketina ordiya tirkan ya bakurê Iraqê harîtî ye û kiryareka xelet e.

Daniel Cohn-Benditî got ji bo Yekîtiya Ewropayê û ji bo Tirkiyeyê jî ya herî baş ew e ko PKK ji civata kurd bêt îzole kirin û got heger Tirkiye midaxeleyî başûrê Kurdistanê bike hingê PKK û kurd dê bibin yek.

Di heqê girtina DTP-ê de jî Daniel Cohn-Benditî got:

— Girtina DTP bêminaqeşe xelet e. Em dixwazin ko kurd li parlamentoyê bên temsîl kirin, ne ko bi awayekê eskerî bên temsîl kirin. Heger hon hinek wextê bidin DTP-ê ew dê ji PKK-ê cida bibe. Divêt mirov wextê bide wan. Şansekî bidin demokrasiyê û rîskekî bigirin.

Daniel Cohn-Benditî got heger Tirkiye bixwaze bibe endama Yekîtiya Ewropayê divêt dilê gelên Ewropayê qezenc bike û got rêya vê jî xwedîlêderketina demokrasiyê ye. »Bixwîne

Sarkozy: Durûtî ye ko mirov soza endametiyê bide Tirkiyeyê


	» Nicolas Sarkozy

STRASBOURG, 14/11 2007 — Serokê Fransayê Nicolas Sarkozy duhî li Parlamentoya Ewropayê behsa endametiya Tirkiyeyê ya Yekîtiya Ewropayê kir û got ji aliyê ewropiyan ve durûtî ye ko mirov soza endametiyê bide Tirkiyeyê.

Nicolas Sarkozy got divêt Yekîtiya Ewropayê şerm neke û li hemberî dinyaya li derveyî Yekîtiya Ewropayê li ”parastina” xwe bifikire û di heqê Tirkiyeyê de jî got:

— Tirkiye welatek e ko 100 milyon nifûsa wê heye û li derveyî Ewropayê li Asyaya biçûk e. Ez naxwazim bibim mirovê yekê ko ji xwendekarên fransî re bibêjim ko tixûbê Ewropayê digihî heta Sûriyeyê.

Nicolas Sarkozy berevajiyê Brîtanya û Swêdê dixwaze ko Yekîtiya Ewropayê siyaseteka protektiyonîst (xweparastin) di warê aborî û siyasî de bimeşîne û got:

— Ji bo ko em xwe biparêzin divêt em bi qasî xelkên dî kar bikin û divêt di warê enerjî, û xwarinê de serbixwehiya me hebe herçend bihayê wê bergirtina ticaretê be digel hinek welatên biyanî. »Bixwîne

EWROKURD