HELSÎNKÎ, 15/11 2011 — Di pirtûka xwe nû ”Tu û evîna platonîk” de nivîskar Lokman Polat xwe diavêje kûraniya têkiliyên cinsî û zayendî yên jin û mêran, keç û kuran.
Hawirdora çîrokan carina Ewropa ye, carina welat e, geh xwaringeh û qehwexane ne, carina jî chat û paltalkên li ser Internetê ne. Nivîskar li ser berga pêşîn pirtûka xwe wek berhevoka ”kurtenovelan” daye diyarkirin. Lê hin beşên wê wek ceribandin û hin jî wek nivîsarên bîrûboçûnî dikarin werin hesibandin.
Pirtûk bi ”Evîndar im” dest pê dike ko ne çîrok yan novel e, lê xwerû nivîsarek e ko nivîskar dixwaze tê de giringiya evîna navbera jin û mêran bide diyarkirin. Di çîroka ”Tu û ew” de kesek bi rêya internetê keçekê dinase lê paşî di xewna xwe de bi wê li Kurdistanê – Dihok û Diyarbekirê – digerîne. Di ya bi navê ”Keça çavşîn û [ya] çavreş” de evîndar yekê ji herduyan diecibîne û behsa wê ji ya din re dike bêyî ko bizane ko herdu heman kes in.
Çîroka ”Tu û evîna platonîk” – ko navê xwe daye pirtûkê jî – li ser kesekî ye ko pêşî dibe evîndarê keçeke bi navê Nesrîn lê, ji ber ko herdu ji dîn yan mezhebên cuda ne, nikarin bigihin hev. Paşî, piştî demekê, heman kes dîsa pêrgî keçeke din ya bi eynî navî tê. Di ”Girîna wê” de jin piştî evînkirinê digirî lê gelo sedem çi ye? Di ”Du şevên şadimaniyê” de jinek li Pragê, bi baweriya ko nivîskarê kurd yê li wê derê turîst evîndarê wê yê berê ye, wî dibe mala xwe.
Di çîroka ”Xewna wî” de nivîskar û evîndara wî nîqaşê dikin li ser ka gelo divê bizewicin yan tenê bi têkiliyeke car-carî bijîn. Nivîskar îlhama xwe di evîndarbûna li keç û jinên cuda-cuda de dibîne, naxwaze xwe bi yekê ve girê bide. Di ”Jinika narsîst” de ne tenê jin lê hevbînê wê jî (yê ko pê re hatiye hevdîtinê) bi niyeta bikaranîna hevbera xwe ye. Nazperî, ko keçeke azerî ya laşfiroş e, di çîroka bi heman navî de çav berdaye nivîskarekî kurd û lê dibe mêvan lê nivîskar ji mêvanperweriya li gor kultûra kurdan dest lê nade.
”Şeveke rêwîtiyê” çîroka dawîn û dirêjtirîn – û bi min ya biserketîtirîn – ya pirtûkê ye. Tê de vebêjê çîrokê, nivîskarekî kurd, bi trênê ji Stockholmê ber Hamburgê ve bi rê dikeve û – bi gotina xwe – dixwaze xwe wisa bigihîne jinên laşfiroş. Bi rê ve ew keçeke delal nas dike lê bi şev tixûbê rastî û xewnan lê şêlû dibe, geh kalepîrekî nûranî û geh jî Ezraîl tê ber çavên wî.
Lokman Polat di vê pirtûkê de diçe û tê, li dor nivînên jin û mêran digere. Der, dever û diyar diguherin lê mijar evîn e û bi taybetî yekser têkiliyên cinsî serdest in. Qehremanê hema bêje her çîrokê nivîskar e (belkî Polat bi xwe, belkî ”nivîskarekî kurd” yê din ko carina jî bi xewn û xeyala ”nivîskarê neteweyî” û minetdariya gelê xwe dijî – jixwe carina lehengên wî navê ”Hekîmê Lokman” lê dikin). Carina nivîskar xwe nîv-kûr berdide mijarên civakî, wêjeyî û felsefî jî lê têkiliyên cinsî hema bêje hertim serî ji wan jî distînin.
Baş e ko nivîskar, li gor zanyariyên li destpêka pirtûkê, pirtûka xwe bo pêdeçûn û sererastkirina rastnivîsî û rêzimanî bi hin kesên din daye xwendin. Şaşiyên çapî mîna hin berhemên nivîskar yên berê li her rûpelê êdî ne xwiya ne tevî ko li ser bergê pirtûkê jî cînavê ”tu” wek ”tû” hatiye nivîsîn (tû darek e, ne cînav e). Lê diyar e ko raçavker û sererastkeran jî zêde hay ji rêzimanê nebûye ji ber ko di ergatîviyê de (*”Min te dît” li cihê ”Min tu dîtî”) û di rewşa şertî de (*”Min wê bidîtana” li şûna ”Min ew bidîta/dîtibûya”) ji destpêkê ta dawiyê kêmasî heye.
Nivîskar ne tenê hin peyvên tirkî (sanal: nîgaşî, vîrtuel; başqe: din/dî; sevişmiş: dilxweş) bi kar tîne lê carina ta peyvek du yên swêdî jî tevî berhemên xwe dike (sambo: hevjîn, hevser, kesên ko bi fermî ne zewicî ne lê bi hev re dijîn).
Lokman Polat mijara niha ya berhemên xwe bijartiye: evîn û têkiliyên cinsî (berê şores û şervanî bû). Nivîskar bêguman di bijartina mijar û teknîka xwe de serbest e. Lê çawa ko Polat şehweta lehengên xwe radike, wan dide pey jinan û di nav nivînan de laşê wan bi evînê dişewitîne, divê bihêztir bikare mereqa xwendevanan jî li hember berhemên xwe rake û wan bi xwendina pirtûkên xwe ve girê bide. Ji bo vê yekê jî afirandina kelecanê û elemanên surprîz û bûyerên nepayî pêşkêş bike.
Lokman Polat: ”Tu û evîna platonîk”, Helwest [2010], Stockholm, 112 rûpel.
***
Li ser vê stûnê (kolumn) Husein Muhammed pirtûkên kevn û nû yên kurdî yan li ser kurdan dinasîne û dinirxîne. Ji nivîskar û weşangêran tê hêvîkirin ko berhemên xwe bo nasandin û nirxandinê bigihînin wî. Hûn dikarin navnîşana wî ya malê bi rêya posteya elektronîkî (email) jê bixwazin: husein.muhammed@gmail.com |
