Nefel

[ ÇARŞEM, 2024-12-04 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

KOLUMNÎST

fjrigjwwe9r1TabArticles:ArticleHeadline
Kurdistan li ser durêyanekê

STOCKHOLM, 10/8 2005 — Piştî gelek kar û kêşmekêş û danûstandinan Komîteya Dariştina Destûra Îraqê neşiya li ser pirsên çarenûssaz bigehe lihevhatinekê û kar dewrî serok û rêberên partî û grupên siyasî yên Îraqê û Kurdistanê kir ko ew rêçareyekê bo vê astenga mezin peyda bikin.

Xwe gelek pirsên giring hene ko şîe û kurd û sunnî li ser ne bes ne yekhelwêst in, lê belê jêkdûr in jî. Mîna pirsa dîn û dewletê, navê Îraqê, sîstema federalî, zimanê resmî yê dewletê, neteweyên Îraqê, pirsa Kerkûkê û deverên din yên mayîn derveyî sinûrên niho yên hikûmeta Kurdistanê, pirsa tixûbên Kurdistanê, pirsa pêşmergeyan, mafê jinan û yên din.

Wextê mayî jî pir kurt e û ew jî digel evro şeş roj in, wate 15-yê tebaxê roja dawiyê ye û divêt reşnivîsa destûrê tê de amade be. Serok û rêberên partî û grupên siyasî yên Îraqê û Kurdistanê jî li cem serokê Îraqê Celal Talebanî dicivin bo ko li ser wan pirsên aloz û pir hesas pêk bihên. Duhî serokê Kurdistanê jî Mesûd Barzanî gehişt Bexdayê bo beşdarbûnê di wan civînan de.

Berî ew biçe Bexdayê ew beşdar bû di civîna awarte ya parlamentoya Kurdistanê de ya ko li ser daxwaza wî li 6-ê tebaxê hatibû kirin û ew her weha bi rêberiyên hêzên siyasî yên Kurdistanê jî rûnişt û herdu civîn li ser daxwazên Kurdistanê bûn. Tê de xetên sor yên Kurdistanê hatin destnîşankirin û serokê Kurdistanê xwe siparte parlamentoya Kurdistanê wekî xudana selahiyeta herî bilind bo biryardanê li ser pirsên çarenûssaz û pir giring ji Kurdistanê re.

Dema ko qanûna bingehîn ya miweqet ya birêvebirina Îraqê TAL dihat nivîsandin hewil gelek hatin dan ko mafên kurdan û Kurdistanê tê de kêm bikin û weha jî bû ko kêmtirîn mafên wan tê de hatin tesbît kirin.

Hîngê Paul Bremer admînîstratorê sivîl yê Iraqê di navbera Bexda û Selahedînê de dihat û diçû bona ko Kurdan nerim bike û weha bike ko ew ji hinek daxwazên xwe bêne xwarê û hinekan bihêlin bo piştî hîngê bes bo ko aliyê erebî razî bike û her tiştek di wextê destnîşankirî de çê bibe. Hîngê gelek zexit li ser kurdan hatin kirin û di egerê de pirsine mîna Kerkûkê û deverên din yên Kurdistanê man hilawîstî û weha bû ko ew dever heta niho jî man derveyî sinûrên îdarî yên Kurdistanê.

Niho jî taya lezê li emerîkiyan daye û ew dixwazin di wî bayê lezê de kurdan ji hinek daxwazên wan daxînin û aliyê erebî jî dixwaze her bi bihaneya ko wext berteng e û rewşa Îraqê ne li ser xwe ye, hemî daxwazên kurdan ne êxe nav destûrê. Her ji bo hindê ew demeka dirêj e fişarê têxin ser aliyê kurdistanî û ser serokê Kurdistanê Mesûd Barzanî bo ko biçe Bexdayê û ew li wê derê weha bikin ko ew eger dev ji hinek daxwazên stratejîk bernede jî ew wan bihêle bo piştî destûrê, da ko destûr di 15-yê mehê de timam bibe.

Lê serokê Kurdistanê Mesûd Barzanî di civîna parlamentoya Kurdistanê de û piştî wê di hevpeyivîna ko televizyona Elerebiye 8-ê tebaxê pê re kirî ew pirsên ji Kurdistanê re çarenûssaz in û bi çûna Bexdayê ew jê nahêt xwarê binav kirin û paşî çû Bexdayê.

Ji wan pirsan yên ko ew dakokiyê li ser dike pirsa navê dewleta Îraqê ye ko divêt federalî demokratîk be, pirsa sinûrên Kurdistanê ye ko divêt bihên destnîşankirin û Kerkûk û deverên din yên Kurdistanê jî bikevin nav wan sinûran, pirsa zimanê kurdî ye ko divêt wekî erebî zimanê resmî yê dewletê be, pirsa xwezayên Kurdistanê ye ko divêt dahatê wan di piraniyê de bo Kurdistanê bimînin, pirsa pêşmergeyan e ko divêt bimînin girêdayî hikûmeta Kurdistanê, pirsa mafê Kurdistanê ye di biryardanê de li ser çarenivîsa xwe û pirsine din.

Li ser van pirsan piraniya kurdan yekhevhelwêst in û di civîna parlamentoya Kurdistanê de ya 6-ê tebaxê û civîna serokê Kurdistanê bi hêzên siyasî yên Kurdistanê re jî ew yekdengî rohin û zelal bû. Niho Mesûd Barzanî di rewşeka pir dijwar de ye û wî bêguman barekê pir giran û dîrokî hildaye ser milên xwe û divêt ew, çimkî ew serokê Kurdistanê ye, heta 15-yê tebaxê çarenivîsa Kurdistanê dabirêje, ka dê ew ligel Îraqê bimîne û ka dê çawa ligel Îraqê bimîne yan dê Kurdistan rêyeka din bide ber xwe.

Ne karekê hêsan e û her şaşiyeka ko niho bête kirin dê zerereka mezin bigehîne Kurdistanê û miletê wê û bo biryardanê li ser pirsên weha mirovên mezin, welatparêz û dûrbîn pêwîst in û xelkê Kurdistanê jî bi parlamento û hêzên xwe yên siyasî ve ew bawerî daye Mesûd Barzanî. Pir giring e ko serokê Kurdistanê jî wan sozên xwe bicih bîne û ew bo biryara dawiyê xwe bispêre parlamentoya Kurdistanê. Herweha divêt parlamentoya Kurdistanê qebûl neke ko pirsên Kurdistanê yên çarenûssaz û girign bimînin bo piştî destûrê.

-----------------------------------

Nivîskar: Sidqî Hirorî
Weşandin: 2005-08-10
Xwendin: 4983