STOCKHOLM, 30/4 2008 — Wê rûmeta ko em kurmanc didin soranî û soranan, hurmeta ko em nîşanî wan didin û ji bo ew ji me kurmancan fahm bikin ko em zimanê xwe di devê xwe de xwaromaro dikin; ew mihaweleya ko em di civîn û panelan de li hemberî soranan û soraniyê dikin ko ew piçekî ji gotinên me têbigihêjin û ew fedakariya ko em li hemberî wan dikin; heger ji sedî dehê wê soranan li hemberî kurmancan û kurmanciyê bikiraya, vê gavê problemeka soranî û kurmanciyê dernediket.
Ew tiştên ko îroj soran dixwazin li hemberî kurmancan û kurmanciyê bikin, di eslê xwe de tu ferqayetiya kirina wan ji ya tirakan, ereban û farizan tune ye ko wan bi salan li hemberî kurmancan kiriye. Bi qasî ko em li hemberî kirinên soranan hustuyê xwe dirêj dikin, heger me li hemberî serdestên Kurdistanê weha bikiraya, vê gavê dê statuyeke kurmanciyê hebûya û hewcedariya soranan nedima ko wan gunê xwe li ser serê kurmancan binepixandaya.
Me kurmancan her hewil daye ko di navbera herdu ziman/zaravayan de ferqayetiyên sûnî çê nebin ko em ji wê xisûsiyeta xwe ya neteweyî bi dûr nekevin ko bi maneya klasîk tê gotin, “ji bo miletek wasifên miletbûyina xwe bi cîh bîne, divê zimanekî wî yê yekgirtî hebe” û ev gotin ji binî de propaganda ye û ne rast e… Bi dehan dewlet û welet hene ko zimanên wan ê yekgirtî tune ye, lê dîsa jî yekîtiya wan a neteweyî heye. Li hêla din jî çend dewlet û miletên dinê hene ko bi heman zimanî diaxifin û ew ne yek dewlet in. Heger ew tişt rast bûya, diviya bû hemû îlgîlîz, ereb û îspanyol yek dewlet û yek milet bûna.
Lê gurûhek soran hene ko bi zaneyî dawa xwe xistine devên xwe û diranan li kurmancan û kurmanciyê diqîriçînin. Em dibêjin, “keko”, ew dibêjiin, “xerîbo”; em dibêjin “birao”, ew dibêjin “çolîno”…
Bi gelek minasebetan em bûne şehad ko di cîvênan de her cara ko kurmancek peyiviye, soranek rabûye û gotiye, “xalî ne bûm kaka”. Nimûneya herî ber bi çav jî kongreyên FKKSyê (Federasyona Komeleyên Kurdistanê li Swêdê) ye ko gava dîwan tê hilbijartin, di fîilyatê de du serokê dîwanê tên hilbijartin. Yek kurmanc û yek soran. Gava di civînê de yekî soran dipeyive, tu kumanc nebêje ko ew tê de negîhaşt û ji sedî nod jî ji wan fahm dike (yan jî weha nîşan dide). Heger serokê dîwanê kumanc be û gava dipeyive yan jî bixwaze pêşniyarekê pêşkêşî civatê bike jî ew nêviyê gotinên xwe soranî dixe tevê –devê xwe xwaromaro dike – ko birakekanên soran xalî bivin; lê endamê/a dîwanê yê/ya soran, heta ko ji wî/wê tê erebî, farizî, îngilîzî û swêdî jî dixe nav gotinên xwe û kurmancî naxe nav. Ew jî tê wê maneyê ko bide îspatkirin bê kurmancî û soranî çi qasî dûrî hev in û ji hevdu fahm nakin. Lê teva hemû hewildayinan jî kurmanc TÊ DE DIGIHÊJIN…
Li başûrê Kurdistanê soran kurmancan piçûk dibînin û li hemberî wan pozbilindiyeke bi quretî dike…
Ji wan heye ko kurmanc cahil, nezan, gundî û nexwendî ne...
Sebebeke sereke ko soran kurmancan piçûk dibînin jî helwêsta mala Barzanî ya li hemberî kurmanciyê ye. Ji ber ko ew bi xwe kurmanc in û ji endîşeyên siyaysî ew bi soranî diaxifin û weha tevdigerin. Di her civîn, semîner, panel û kongreyên xwe de, di rûniştinên parlamentoyê de, di xebatên komîsyonan de û di pêşniyar û biryaran de ji dêvla kurmancî bi soranî tevdigerin. Ez nizanim bê ew di malên xwe de bi çi dipeyivin, lê ez zanim gava diherin Dihokê dibin kurmanc, lê wekî din soran in.
Mimkun e ko ew ji ber hesabên xwe yên siyasî bi heq bin ko weha dikin, ji ber ko ew siyasetê ji bo kurmancan tenê nakin û em hemû jî vê yekê zanin, lê em tiştekî jî zanin ko ew bi eşkereyî piştgiriyeke xurt nadin kurmanciyê; mimkun e ko di bin re alîkariya wê dikin û ew jî têrê nake.
Her kurmacek dixwaze ko tekstên soranî bixwîne û ji fikir û gotinên wan îstifade bike, loma jî tevahiya kurmancên bakurî dixwazin ko alfabeyeke mişterek hebe ko ew ji soranan û soraniyê fahm bikin. Vê daxawaza kurmancên bakurî çi qasî li ba kurmancên başûrî heye, ez wê jî nizanim; lê dizanim ko ji sedî 95ê soranan naxwaze alfabeyeke mişterek hebe ko ew hîna bêtir ji kurmancan bi dûr bikevin.
Ev ji hêla kurmanc û soranan de weha ye, lê zaza? Hîna zazayan a xwe negotiye. Heger soran weha dewam bikin, ka em ê bibînin bê zaza dê çi bibêjin. |
