STOCKHOLM, 9/12 2007 — Di derbarê mesûl û rêvebirên başûrê Kurdistanê de gelek speklasiyon hene ko hin ji wan îdea û gazinan di cîh de ne û hin jî ji wan dikarin liserzêdekirin bin. Ez bi xwe nakevim nav wan meselena, lê ez dixwazim qala du tiştan bikim ko yek jê ez bi xwe jiya me û ya din jî rastiyek e ko min dîtiye û bala min kişandiye, loma jî ez dixwazim bi we re par ve bikim.
Ya pêşî, hereketeke wazîfedarekî ye/bû ko ew li deriyê Brahîn Xelîlî nobedar bû. Ew kesê hanê bi kincên eskerî û bi sîleh bû, îcar wazîfeya wî çi bû ez nizanim.
Helbet gava kurdek ji deriyê Xabûrê yê hêla tirkan derbasî hêla Kurdistanê dibe û çav li esker, wazîfedar û –ya herî girin– alaya Kurdistanê dikeve, di wê gavê de bazik bi mirovî ve hebe dê mirov bifire. Ji xwe, heger cara pêşyê be ko mirov here û çav li kilbûna alaya Kurdistanê bikeve, êdî ew xeyaleke mirovî ye ko pêk tê û ev têştên hanê bala mirovî jî nakişîne ko ez ê niha qal bikim, lê gava cara çûyinên mirovî zêde dibin, bivê-nevê hin tişt bala mirovî dikşîne ko mirov bi çavê rexneyî lê binere.
Sala çûyî (2006) ez û Mistefa Aydogan ji bona beşdarbûyina festîvala Duhokê diçûk Kurdistanê. Me bi çi awayî be jî deriyê tirkan derbas kir û em di gava pêşî de rûbirûyî wazîfedarê pêşî yê kurd dibû ko wî dê li pasaportên me bineriya. Ew li derveyî qulûbeya wazîfedaran li ser kursiyeke plastîk ko rengê wê sor bû, rûniştî bû û (wek wan artîstên tirkan ko di rolên qaleş de dilîzin) lingên xwe avêtibû ser hev ko binê potîna wî ji me ve xuya dibû, cixateya wî di kêleka devê wî de û bereyê wî li qotê serê wî bû; wî ew qasî xwe nepixandibû ko tu nema bû ew li ser piştê biqulipiya. Ji dêvla ko ew bê xêrhatinê li me bike û pasaportên me kontrol bike, ji şifêrê texsiyê xwest ko em dakevin û herin ber lingê wî. Gava em çûn û me silav dayê jî wî îsirheta xwe xera nekir û hema weha ji dûra ve desê xwe dirijî (ji ber mezinbûna zikê xwe) pasaportên me kir û di bin çavan re li me nêrî. Ew hereketa wî dilê min xeland. Polîs û gumrikçiyên hêla tirkan wek wî ”zatî” weha bi bêfesalî hereket nedikir/nake. Gava li pasaportan nêrî ko em ji Swêdê nin, ew piçekî sor bû û li xwe vegeriya, lê me dengê xwe nekir û em derbasî cîhê kontrola esasî bûn.
Li hêla deriyê tirkan çi jî bê serê merivî, ne mesele ye. Ji ber ko ew tirk in û dikarin her tiştî bikin, lê gava kirinên weha ne xweş ji terefê kurdan ve bê kirin û ew li bin alaya Kurdistanê be, a ew bi zora mirovî diçe.
Îlhes jî deriyê Brahîm Xelîlî girin e ko ew rismê pêşî yê Kurdistanê ye û eyneya kurdan a şeklê îdareyê ye. Bi min divê mirovên cahil û bêperwerde li wî cîhî wazîfeyê nekin.
Ya duduyan jî meseleya îsrafê ye. Kesên ko çûbin başûrê Kurdistanê dê bala wan kişandibe. Gava ko mirov dihere aşxaneyekê û kebabekê yan jî porsiyonek xwarin bixwaze, ew li gel wê daxwaza mirovî çend celeb xwarinên din jî li ser maseyê rêz dikin. Gelek caran mirov pozika kevçî û çetelên xwe jî di wan xwarinan de danake û garson wan xwarinan dide hevdu û dibe berdide çopê. Gava ez cara pêşî çûm Kurdistanê û ez bûm mêvanê dostekî ko wî em birin aşxaneyê û min dît ko li ser maseya me tije xwarin bûn, min texmîn kir ji ber ko em mêvan in û mazûbanê me temiya wan xwarinan gişan daye, loma weha li ser maseyê hatiye rêz kirin, lê piştî bîstikekê gava min li derûdora xwe temaşe kir, min dît ko heman miamele bi hemû mişteriyan re tête kirin û wê gavê ez tê gîhaştim ko ev yeka hanê li wê derê wek kutureke rûniştî ye.
Gelek caran ko kurdên bakurî ji kurdên başûrî aciz dibin, ew hin caran di ber xwe de û hin caran jî bi deng dibêjin ko gava ew ketin zor û zahmetiyê, gava Sedamî ew qetil û anfal kirin û ew jî bi ser me de hatin, me alîkariya wan kir. Ev rastiyeke ko kes înkar nake, lê çi eyb e ko mirov xizmet yan jî alîkariyekê bi hin kesan re bike (di ser de jî ew kes birayên mirovî be) û dû re wê yeka hanê bide ber bêvila wan.
Vê gavê rewşa kurdên başûrê Kurdistanê ji hêla aborî ve baş e û gelek kes bûne xwediyê dewlemendiyeke baş. Ev yeka hanê kêfa mirovî tîne. Xwezî rewşa kurdên hemû perçeyên dinê jî wek ya wan serrast bibûye. Lê divê ew di ser xwe re neçin û wan rojên teng, dost û dijminên xwe ji bîra nekin. Divê kultureke pereyên hewante û rişwetê çênebe û mirovên kurd berhemdar bin, beşdarî bipêşdebirina pêşeroja neteweyê xwe bibin; hewante li kuçe û qahwexaneyan negerin û ji welatên Asya û Afrîkayê ji xwe re xulam û namliyan negirin.
Me hemûyan jî diye ko gelek caran di rojnameyan de wêneyên hin zarokên kurdan tê belav kirin ko ew ji ser sergo, yan jî li qutiyên çopê pariyên nan û xwarinê berev dikin. Hîna bêtir jî li Diyarbekirê wêneyên weha hatine belav kirin û ev rewş bi pêş de derketiye. Em hemû jî ji wê yekê aciz dibûn/dibin û agir bi dilê mirovî diket/dikeve. Herî pir jî ahlê Diyarbekirê piştgiriya pêşmergeyan û xelkê me yê başûrê Kurdistanê kiriye.
Em nabêjin ko kurdên bakurê Kurdistanê di wexta xwe de alîkarî bi birayên xwe yên başûrê Kurdistanê re kiriye û bila niha jî ew alîkariya wan bike, lê ji kerema xwe re, ji dêvla ko hûn wê îsrafê dikin û wan xwarinan davêjin çopê, piçekî destê xwe lê bidin hev û ji birayên xwe yên diyarbekirî, qamîşloyî û mehabadî re bişînin. Ma çê nebe? |
