Nefel

[ ÇARŞEM, 2024-12-04 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

KOLUMNÎST

benadryl and pregnancy third trimester
benadryl and pregnancy
Bila kurdî jî wekî nerwêjiyê be

STOCKHOLM, 21/10 2006 — Demê nerwêjî ji bin dagîrkirina Danmarkê derketin pirsa zimanê standard hat pêşiya wan. Heta hîngê zimanê fermî danmarkî bû. Knud Knudsenî dîtinek hebû ko danmarkiya heyî bi peyvên nerwêjî bêt pîk kirin û weha di egera vê dîtin û vê bizavê de zimanekê nû yê nerwêjî durist bû ko niha dibêjinê Bokmål.

Bi rex vê dîtinê ve zimannasekê din ko navê wî Ivar Aasen bû lêkolîn li ser diyalektên nerwêjî yên heyîn kir û ji encama hindê zimanekê nerwêjî yê nivîsandinê amede kir ko niha navê wî Nynorsk “Nerwêjiya nû” ye.

Ev her du zaraveyên zimanê nerwêjî heta niha jî zimanên resmî yên dewleta Nerwêjê ne û li her derekê li Nerwêjê û li cem nerwêjiyan li kar in. Di hikûmetê de, di parlamentoyê de, li xwendingehan û li her daîreyê mirov bi kîj zaraveyî ji wan bixwaze kar bi rê ve diçe. Hebûna van hedru zimanên nerwêjî kar bi xerabî nekiriye ser hesta neteweyî ya nerwêjiyan û ne jî li ser yekîtiya wan ya neteweyî û ne jî serxwebûna dewleta wan têk daye. Digel wextî beyava bikaranîna Bokmålê (%80-90 ji nerwêjiyan wê bi kar tînin) berferehtir dibe û Nynorsk bertengtir dibe û çi tişt bi topizê zorê nehat kirin û problemên mezin jê çê nebûn.

Ji roja derketina nivîsa min ya berî vê “Ji bo ko behdînî di navbera simên hespên botanî û soraniyê de têkneçe” ya li ser rewşa kirmanciyê li başûrê Kurdistanê, ji meha hezîranê û vir de, pirsa bikaranîna kirmanciyê li başûrê Kurdistanê wekî zimanê perwerde û îdarî ket qonaxeka din, qoanax minaqeşekirina vekirî û bi taybetî li Dihokê. Li ser giringiya pêşdebirina kirmanciyê di perwerde û îdareyê de hat nivîssandin û semîner li ser hatin kirin û gelek kesan ra û dîtinên xwe li ser vê pirsgirêkê diyar kirin û name û lîsteyên îmzeyan ji desthilata Kurdistanê re hatin pêşkêş kirin. Êdî haya cihên berpirsyar di desthilata kurdî de ji vê pirsê, ji nazikî û giringiya wê heye. Ev jî pir giring e ji bo ko yên di desthilatê de ne bes li gor xwe û heza xwe, di pirsên weha giring de, biryaran bistînin lê divêt ew di biryardanê de raya xelkî û giringiya pirsê ji wan re û dîtinên wan û çareyên wan ji pirsê re berçav bigirin.

Belkî rast be wekî gelek dibêjin ko ev wextê weha hesas yê ko başûrê Kurdistanê tê de derbas dibe ne yê hindê be mirov pirsgirêkên weha aloz biarîne. Lê bêguman ev wextê hesas ne wextê hindê ye jî ko cihên peywendîdar di desthilatê de bê vegerê bo dever û xelkê peywendîdar biryaran li ser pirsên giring ji wan re wekî zimanê perwerdeyê û zimanê îdarî bidin bê libeçavgirtina pêwîstî û hez û daxwazên wan. Wezareta perwerdeyê bi xwe ev pirs livand demê ko wê kirmancî kirî kurdiya xwendinê li xwendingehên Dihokê û paşî ew bi xwe lê vebûyî û ew wekî babetekê serbixwe di yekê ji pirtûkên xwendinê de li Dihokê nehiştî û têkilî kurdiya soraniyê kirî û hizra soranîkirina xwendinê li Dihokê belav kirî.

Xelkê devera Behdînan, ko kirmancîaxêv in, di perwerdeyê de mabûn di navbera kurdiya soranî û zimanê erebiyê de ko herdu jî ne zimanên wan yên navmalê û ne jî yên derveyî malê bûn. Afirandin li cem xelkê deverê bi herdu zimanan pir qels bû û ji ber nebûna kurdiya kirmancî di perwerdeyê de afirandina wan bi kirmanciyê jî sinûrdar bû. Ez ko xelkê wê deverê me weha têgehiştime ko ev yek e ji egerên serekî yên paşketina bizava hizrî û afirandina edebî û nivîsînê li wê deverê û belkî jî paşketina wê di gelek warên din de. Giring e ko desthilatdar demê biryardanê di pirsên weha de û ji bo çakiya xelkê deverê û pêşketina wan hizrê di vê çendê de bikin.

Bila kirmancî û soranî wekî herdu zaraveyên nerwêjiyê du zaraveyên kurdî yên perwerdeyê û îdarî bin û bes e ko di destûrê de bêt nivîsandin ko zimanê resmî yê Kurdistanê zimanê kurdî ye û bila tê de çi îşaret, kêm tişt di vê qonaxa hesas de, nehên kirin ka kîj kurdî û li kîj deverê. Dawiyê bila bikaranîna wan ya paşerojê biryarê li ser hindê bide ka dê kîj berferehtir yan bertengtir bibe û ne hewce ye kes serê yê din bişkêne û kes xwe ji encamên vê bitirsîne.

-----------------------------------

Nivîskar: Sidqî Hirorî
Weşandin: 2006-10-21
Xwendin: 5709