Nefel

[ PÊNCŞEM, 2024-04-18 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

KOLUMNÎST

Misilmanên dijwar şoreşa Sûriyeyê dizî – dawiya Beşar Esed nêzîk bûye

STOCKHOLM, 1/5 2013 — Rejîma Be‘sê ya Sûriyeyê berî mehekê nûçeyek belav kir: Di demeke nêzîk de Esma Eseda xanima dîktatorê Sûriyeyê Beşar Esed dê zaroka xwe ya sêyemîn bîne. Ev nûçe zû li cîhanê belav bû.

Beşar Esedê ko hezaranan zarokan dikuje çima ji cîhanê re îlan dike ko dê dîsa bibe bav? Gelo malbat û zarokên wan 70 000 hemwelatiyên Sûriyeyê ko Beşar Esed dane kuştin dê di heqê Beşar Esed û xanima wî ya hamîle de çi bibêjin.

Armanca belavkirina vê nûçeyê ji aliyê rejîma Sûriyeyê ve ew e ko bibêje li Sûriyeyê hertişt baş e û kontrola Beşar Esed li ser desthilatê, miletên li Sûriyeyê, hêzên leşkerî û jiyana aborî heye û ti kêmasiyên wê nînin.

Li Sûriyeyê prostestoyên aştiyane li dijî rejîma Beşar Esed 15-ê adara 2011-ê li bajarê Deraayê yê li ser hidûdê Urdunê destpê kir. Hêzên çekdar yên rejîma Be‘sê bi awayekî pir dijwar bi ser beşdarên protestoyê de çûn.

Li Tunisê û Misrê guhortina rejîmê li gor pîvanên Rojhilata-navîn hema-hema bibêje bêxwîn derbas bû. Rejîma Muemmer Qeddafî ya li Libyayê bi awayekî dî bersiva protestoyan da. Qeddafî jixwepiştrast bû û bawer nedikir ko dostên wî yên wekî Rûsya, Italya, Brîtanya û Fransa pê re xiyanetê bikin. Qeddafî li ber kamerayên mobîltelefonan rezîl bû û di halekî pir xirab de hat kuştin. Şerê li dijî rejîma Qeddafî nîvsalê dewam kir.

Rewşa Sûriyeyê cida ye. Sûriye mozaîka dîn, mezheb û neteweyan e: Li vir sinî, şîî, durzî, xiristyan kurd û ereb dijîn. Ji ber gelek sebeban program, plan û daxwazên kurd, durzî û xiristyanan ne wekî hev in. Durzî û xiristyan naxwazin ko rejîma Be‘sê ya beşar Esed hilweşe. Mozaîka Sûriyeyê û cihê wê yê cografîk wisa kir ko cîhan li hemberî wê bêdeng bimîne. Bo nimûne heta nuha jî gelek hemwelatiyên ewropî fêm nakin ka Beşar Esed yan mixalefet xirab e.

Rejîma Be‘sê ya Sûriyeyê ko ev 50 sal in serdestiyê li Sûriyeyê dike ji aliyekî ve wekî rejîmeke modern û laîk têt nas kirin û ji aliyê dî ve hêzên mixalif bi rihên xwe yên dirêj û cilûbergên xwe yên qirêj wekî kesên El-Qaîdeyê tên nas kirin. Lewra jî cîhan ev du sal in ko naxwaze piştgiriya mixalefeta Sûriyeyê bike.

Li Sûriyeyê rewşeke ecêb çêbûye: Gurupên ko nêzîkî El-Qaîdeyê ne, ji ber ko dinyayê piştgiriya mixalefetê û xelkê Sûriyeyê nekir, şoreşa Sûriyeyê xistin destên xwe. Mirov dikare bi hêsanî bibêje ko wan şoreşa Sûriyeyê dizî. Gurupa çekdar ya ko zêde derdikeve pêş û ji ordiya Beşar Esed jî zalimtir e cepheya El-Nusre ye. Li gor agahdariyan El-Nusreyê 6 000 çekdar hene û li Sûriyeyê şerekî dijwar dike û têkiliya wê ya dîrekt bi El-Qaîdeyê re heye. Heta hinek dibêjin ko dewleta Tirkiyeyê jî arîkariya El-Nusreyê dike.

Divêt em ji bîr nekin ko mixalefeta Sûriyeyê yanî Artêşa Azad ya Sûriyeyê hêzeke çekdar ya bi qasî 70 000 kesan heye. Mixabin ne Artêşa Azad, ne cepheya El-Nusre û ne jî mixalefeta Sûriyeyê kurdan wekî neteweyeke cida qebûl nakin û gelek caran kurdan wekî dijmin îlan dikin. Cîhan komkujiya li Sûriyeyê rojane ji nêzîk ve teqîb dike lê belê digel ko rêxistinên nêzîkî El-Qaîdeyê roj bi roj xwe zêdetir nêzîkî qesra Beşar Esed dikin dengê xwe nake. Ji ber vê yekê jî heroj li dor 100 kesan li Sûriyeyê tên kuştin.

Roja pêncşema borî êvarî guhortinek çêbû: Serokê Emerîkayê Barack Obama got rejîma Beşar Esed çekên kimyayî yên wekî sarînê li dijî xelkê sivîl bi kar tîne û ev dikare bibe sebeb ko Emerîka êrişekê bibe ser mala Beşar Esed û rejîma wî. Me‘neya van gotinên Obama ew e ko rojên Beşar Esed li Sûriyeyê û di jiyanê de pir kêm mane.

Beşar Esed nikare bi hêzên wekî Emerîkayê û hevalbendên wê re şerî bike. Dema ko serhildana Sûriyeyê destpê kir di ordiya Sûriyeyê de 400 000 kes hebûn. Îro ew hejmar daketiya biniya 100 000 kesan ji ber gelek esker ji ordiyê firar dikin û direvin yan jî hatine kuştin.

Van mehên dawiyê rejîma Şamê hema-hema bibêje tenê bi balafiran şerî dike. Rast e ko rejîma Be‘sê piştgiriyê ji Rûsyayê, Îranê, Iraqê û Çînê werdigire. Lê belê dema ko Emerîka bi awayekî bikeve nav şerî ew dewlet hemî dê ji ber menfîetên xwe dest ji piştgiriya Esed berdin û qedera Beşar Esed dê bibe wekî ya Sedam Hisên. Heger sax jî bêt girtin divêt hakimê ko wî mehkleme bike kurdekî ji Efrînê, Kobanê yan jî ji Qamişloyê be.

Yanî Beşar Esed hezar caran jî bibe bav ew dê di demekî nêzîk de hem desthilata xwe winda bike û hem jî ji jiyana xwe ya li ser rûyê vê dinyayê bibe.

-----------------------------------

Nivîskar: KURDO BAKSÎ kurdo.b@hotmail.com
Weşandin: 2013-05-01
Xwendin: 25764