Nefel

[ ÇARŞEM, 2024-12-04 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

KOLUMNÎST

Kurd hebin tirk dê marjînalîze bibin

STOCKHOLM, 12/12 2005 — Nasnameya tirkan ketiye ber gumanan û li Tirkiyeya îro ji aliyê nijadî ve kî bi eslê xwe tirk e û kî ji miletekê dî ye lê belê xwe wekî tirk dide nasandin ne diyar e yan jî hêdî-hêdî diyar dibe ko gelek “tirk” ne tirk in û ji miletên dî ne.

Bi xêra serokwezîrê tirkan yê bi eslê xwe çerkez Recep Tayyip Erdoganî minaqeşeyeka gur li ser nasnameya tirkan vebûye û heroj di hemî rojnameyên tirkan de çend meqaleyek li ser vê meseleyê tên nivîsandin û serokên partiyên tirkan jî li hev ketine. Recep Tayyip Erdogan dibêje ew kesên ko hemwelatiyê Komara Tirkiyeyê bin ferq di nêvbera wan de nîne herçend koka wan ya nijadî (etnik koken) tirk be yan jî kurd be.

Ev cara pêşiyê ye ko serokwezîrê tirkan behsa hemwelatiyên Tirkiyeyê yên koktirk (Turk kokenli) dike û gelek rikeberên wî yên wekî serokê partiya CHP-ê Deniz Baykalî dibêjin serokwezîrê tirkan dînemêtekê diêxe bin esasê dewlet û miletê tirk de ji ber li gor Deniz Baykalî û destûra esasî ya dewleta tirkan li Tirkiyeya siyasî ya îro tenê yek milet heye û ew jî miletê tirk e, tenê yek dewlet heye û ew jî dewleta tirkan e û tenê yek welat heye û ew jî welatê tirkan e.

Avabûna qewareyê siyasî yê li başûrê Kurdistanê bûye sebebê ko tirk gumanê ji nasnameya xwe bikin û hêdî nabêjin li Tirkiyeyê û bakurê Kurdistanê kurd nînin, tirk lêdixebitin ko nasnameya xwe xelas kin. Ragihadina tirkan vê minaqeşeyê bi serê xwe dike û rê nade kurdan ko ew jî beşdarî vê minaqeşeyê bibin.

Herçend kesên wekî rêberê Partiya Karkerên Kurdistanê Abdullah Ocalanî û parçeserokê partiya DTP-ê Ahmet Turk û hinek kurdên tirkçî jî xwe didirînin û dibêjin ew daxwaza dewleteka serbixwe, federal û otonom jî nakin û tenê dixwazin wekî ferd hemwelatiyên dewleta tirkan bin cardî jî dilê tirkan rehet nabe û dibêjin divêt hemî kurdên li Tirkiyeyê û bakurê Kurdistanê bi heft quranan sondê bixwin ko ew ne kurd in û parçeyek ji miletê tirk in.

Herwiha tirk dibêjin divêt desthilata başûrê Kurdistanê û nemaze serokê Kurdistanê Mesûd Barzanî jî bi heft quranan sondê bixwe ko ew bi ti awayî pişta kurdên bakur nagire û bi ti awayî rê nade ko tesîra başûr li ser bakur bibe heta ko ew rehet bibin û ji başûrê Kurdistanê re jî bibêjin merheba.

Tirs tirs e, gava ko ew ket dilê mirovî zehmet e ko mirov xwe jê xelas ke. Îro li Tirkiyeyê tirs ketiye dilê tirkan û ew gumanê ji nasnameya xwe dikin û her yek ji wan du-sê baban li dûv xwe dinêre û dibîne yan kurd e, yan çerkez e, yan ereb e, yan gurcî ye û yan ji miletekê dî ye.

Îro li bakurê Kurdistanê kurdan tirsa lêxwedîderketina nasnameya xwe şikandiye û hêdî kurd natirsin ko bibêjin ew kurd in, hêdî kurd xwe ji tirkan kêmtir nabînin, hêdî kurd ji xwe re li rêyên xweorganîzekirina civakî û siyasî digerin.

Parçeyeka esasî ji siyaseta Yekîtiya Ewropayê ew e ko herêmên ji aliyê aborî ve paşdemayî bi pêş ve bibe û arîkariya madî ya wan herêman bike. Di prosesa danûstandinên endametiya Tirkiyeyê ya ji bo Yekîtiya Ewropayê de van 10-15 salên bên bakurê Kurdistanê dê ji aliyê aborî ve jî bi ser xwe ve bêt û civat û miletê kurd dê li xwe vegere û xwe ji nû ve organîze bike û ji zordariya eskerên tirkan û apociyan xelas bibe.

Di vê midetê de jî li başûrê Kurdistanê dê dewleteka kurdî ya serbixwe ava bibe û têkiliyên wê digel parçeyên dî dê bibe pişteka xurt da kurd li bakurê Kurdistanê jî ji federasyonê kêmtir ti alternatîvên dî qebûl nekin.

Ev tixûbên siyasî yên îro di nêvbera herçar parçeyên Kurdistanê de bimînin jî tixûbên kulturî, ticarî û hatinûçûnê namînin û li bakurê Kurdistanê tenê du rê li ber tirkan hene: 1) Yan tirk dê serbixwe bibin û ji kurdan xelas bibin û wekî dewleteka serbixwe digel Yekîtiya Ewropayê bijîn bi şertê ko mafê federasyonê bidin kurdên nêvxwe yên li Stenbol û Enqereyê û cihên dî. 2) Yan jî Tirkiyeya îro hemî dê bibe dewleteka federal ko ji Kurdistanê û Tirkiyeyê pêk têt û di wî haletî de jî kurd dê miletê herî xurt û xudangotin be.

Di van 10-15 salên bên de li Rojhilata-nêvê miletê kurd dê bibe miletê herî xurt. Tirk, ereb û faris dê wê domînansa ko ev çendsedsal e wan bi dest xistiye winda bikin.

Bêguman ev hemî bi hebûna kurdan ve girêdayî ye û heger kurd li hemî parçeyên Kurdistanê xwedîtiyê li nasnameya xwe bikin û xwe ji tirk, ereb û farisan netirsînin hingê ev xewna kurdan dê pêk bêt.

Min berî demekê ev xewn ji stratejîstekê kurdê ko îro li Rojhilata-nêvê rêzeka mezin jê re heye got û jê xwest ko te‘bîrekê li vê xewnê bide. Bersiva wî ev bû: Hîç ne dûr e.

Belê hîç ne dûr e û ji ber hindê tirk niho gumanê ji nasnameya xwe dikin û tirseka mezin ketiye dilê wan de. Lewra jî bi îhtimaleka pir mezin qedera tirkan li Tirkiyeya îro dê bibe wekî ya erebên sinî li Iraqê û ew dê marjînalîze bibin.

***

Ji bo ko kurd gaveka dî ber bi xurtbûnê û dewletbûnê ve biçin divêt hemî kurdên başûrê Kurdistanê 15-ê vê mehê biçin ser sindoqan û dengê xwe bidin lîsteya Hevpeymaniya Kurdistanê ko 730 ye.

-----------------------------------

Nivîskar: ARIF ZÊREVAN
Weşandin: 2005-12-12
Xwendin: 6369