STENBOL, 28/11 2011 — Rojnamevanê kurd Nevzat Çiçek duhî belgeyeka dîrokî aşkere kir. Belge di heqê biryara Parlamentoya Tirkiyeyê ya operasyona eskerî ya li himberî Dêrsimê de ye û ji aliyê reisêcumhurê Tirkiyeyê yê wê çaxê Mustafa Kemal Ataturk ve 9/6 1938-ê hatiye îmze kirin. (http://nevzatcicek.blogcu.com)
Berî çend rojekê dema serokwezîrê Tirkiyeyê Recep Tayyip Erdogan li Enqereyê di civîna partiya xwe de, li ser Dêrsîmê axivî û wekî serokwezîrê Tirkiyeyê lêborîna xwe ji xelkê Dêrsimê xwestî du belge jî aşkere kirin û di bin belgeyeke ji van de îmzeya wezirê nêvxweyî yê wê demê hebû ko di belgeyê de dihat aşkere kirin li Dersimê 13 hezar û 806 kes hatine kuştin. Li gorî belgeya dî jî ko di bin wê de jî îmzeya Ismet Inonuyê serokwezîrê wê demê heye 13 hezar û 600 hatin sergum kirin. Ev herdu belge jî piştî tepeserkirinê di 1939-ê hatine amade kirin.
Her Ihsan Sabri Çaglayangilê ko wê demê wezirê derve yê Tirkiyeyê bû di hevditineka xwe ya digel serokê CHP-yê yê niha Kemal Kiliçdaroglu de dibêje:
— Li Dêrsimê ji 7-salî heya 70-salî; pîr, jin, zarok, ciwan, mezin hemî wekî mişkan bi gazên jehrê hatin kuştin.
Helbet ev gotin hejmarên di heqê Dêrsimê de bi awayekê fermî ji aliyê berpirsiyarên herî bilind yên tirk ve hatine aşkere kirin. Di hafizeya gotinê de, li gorî dokumenterfilma Çayan Demirelî ya bi navê “Dersim 38” ji 70 ta 80 hezar mirov li Dêrsîmê hatin qetil kirin. Li gorî hindek jêderên dî dora 40 hezar mirov li Dêrsimê hatin qetil kirin.
Yanî mirov li gorî çi pîvanan lê dinêre bila binêre, tişta ko li Dêrsimê hatiye kirin, jenosîd e. Jixwe sosylogê navdar Ismail Beşikçî di wextê xwe de lêkolîneka taybet di heqê Dêrsimê de kiriye û ew jî bûyerê wekî jenosîd bi nav dike (binêrin.Tunceli Kanunu (1935) ve Dersim Jenosidi, Ismail Beşikçi, Belge yayinlari).
Vêca em bên ser Atayê tirkan Mustafa Kemal Ataturk. Tirkan û Komara Tirkiyeyê, tobe-estexfîrullah, Ataturk kirine şûna Xwedê. Meydanek, dibistanek, avahiyek tenê ya fermî nîne ko peykerê Ataturk lê nebe. Hemî dîploma û îcazetên xwedanehliyetbûnê bi sonda wî tên dayin, bi milyonan zarok her sibe bi sonda serê wî dest bi xwendina xwe dikin, bi sonda girêdana li ser prensîpên wî dikarin bibin parlamenter û îcazeta parlementeriyê wergirin. Niha jî yasayek taybet ya parastina Ataturk heye ko li gorî vê yasayê çênabe kesek rabe gotineka ji şekirî tahltir bo Ataturk bêje.
Wekî ko li gorî belgeya ko li xwarê jî hatiye aşkere kirin, ji serî heya binî qetlîama Dêrsimê bi ferman û îmzeya Ataturk pêk hatiye û wê çaxê jî xwedanê Tirkiyeyê qadirê mitleq ew bû, ew reîsêcumhur bû. Her cardî li gorî lêkolîna Nevzat Çiçekî di 14-yê meha 11-yê ya 1937-ê de Ataturk li Elezîzê bû, îşaretên gelek cidî hene ko berî Seyîd Riza bê sêdar kirin, wî Seyîd Riza dîtiye. Seyîd Rizayê ko wekî serokê raperîna Dêrsimê têt zanîn digel kurê xwe û 4 hevalên dî yê xwe di 14/11/1937-ê de tên îdam kirin. Li Dêrsimê pel ji cihê xwe nalive lê Atayê tirkan li gor belgeya li jor di 06/09/1938-ê biryara qirkirina Dêrsimê derdixe.
Ne tenê biryarê derdixe, Mihafizalaya ko ji parastina wî berpirsiyar e, rêdike Dêrsimê. Keça xwe ya manewî Sabiha Gokçenê wekî pîlota cengê ya pêşiyê di jenosîda Dêrsimê de bi kar tîne. Heya niha tirkên nijadperest û partiya Ataturk CHP-ya ko niha Kemal Kiliçdarogluyê Dêrsimî serokê wê ye – di jenosîdê de 40 kes ji malbata Kiliçdaroglu jî hatine kuştin – digotin haya Ataturk ji wê qetlîamê nebû, bê agahiyên Ataturk ev bûyer pêk hatîye. Vêca piştî aşkerebûna belgeya ko îmzeya Ataturk di binî de ye, gelo dê xwedanê vê zihniyetê çi bikin, dê bi çi rûyî Atayê xwe yên jenosîdkar biparêzin?
Mebesta Erdogan çi be bila ew be, gotinên wî û lêborînxwestina wî ya di heqê Dêrsimê de kî çawa analîz dike bila bike, axaftineke tarîxî ye û kodên veşartî yên dewleta “tirkîst û kemalîst” aşkera kir. Helal be jê re, hêja ye ko her kurd destxweşiyê lê bike. Lê çend trajîk e ko ew axaftina xwe jî di bin siha posterê wekî ejderhayekî mezin, posterê Ataturk de kir.
Bi ya min êdî li vir pirsiyar ji mexdurîyeta kurdan derketiye, pirsiyara esasî hêdî ew e ko gelo dê tirk ji îro şûnda bi çi rûmet, wijdan û aqliyetê mirovekî jenosîdkar bo xwe wekî Ata û rêber bibînin û bibaparêzin.
Belgeyên resmî aşkere bibûna an ne, kurdan her dizanî ko Mustafa Kemal mirovekî jenosîdkar e û navê wî “Kor Misto” bû. Lê wekî hemî derewên komara tirk, tirkan heya niha Atayê xwe bi medenîbûnê, xweşmiroviyê û sembola rizgarî û azadiyê didan pêş û digotin gelên bindest yên dinyayê jî ji wî îlham girtine.
Belê axaftin û doza lêborîna Erdogan tiştek dîrokî bû. Lê ya giring ew e ko piştî wê axaftinê Erdogan çawa dikare di bin siha wî Atayê jenosîdkar de bijît û hemî tirk dê ji îro şûnde çi ji vê komara li ser derewan, qetlîaman û rêber û avakerê wê yê jensosîdkar bikin?
Gelo heya hemî şûnpê û şûndestên vî Atayê jenosîdkar ji vî welatî neyên paqij kirin dê tirk bi çi rûyî li roniya rojê binêrin? Gelo tirk dizanin ka Sedam ji bo çi hat îdam kirin û lanet kirin. Jenosîda Dêrsimê du caran ji ya Helepçeyê mezintir û xedartir e!
 |
