STOCKHOLM, 12/3 2009 — Efsane wek çîrokên zarokan in, çawa ko bi gotina çîrokan mirov zarokan di xewê re dike, mirov bi efsaneyan jî dikare salmezinan, an jî civatê “bixapîne”. Gava rastîya jîyanê, rewşa ko civata mirov lê ye, li gorî daxwaz û kirinên mirovî negunce, vêca mirov dest diavêje efsane û çîrokên demên berê.
Kêm zêde di nav hemî civat û miletan de mîtolojî an jî efsaneyên bêbingeh (ji xwe efsane û bingeh bi hev re nabin, ne wisa!?) hene. Pirî caran ideolog an jî rewşenbîrên vê an wê civatê ji bo vejandin û kemilîna şiûra jîyaneke kevnar, tarîxeke hevbeş, lê fikirîne û hin efsane li hev anîne da ko zarok û xortên civatê bi wan çîrokan perwerde bikin, mezinan jî bixapînin.
Ev ceribandina hanê herî zêde jî li ba civatên qels xwe dide der.
Tirkan piştî hilweşîna împaratorîya osmanîyan û avakirina dewleteke “nû” ji bo qelsîya nasnameya xwe û nebûna miletekî bi navê tirkan, berê xwe dan efsaneyên kevnar û çûn li Moxolistanê ji xwe re çîroka ergenekon, gur û tiştên welê tewş li hev anîn; li tarîx û rehên pir kevnar digerîyan.
Ma tirk welê bikin em ji wan bi şûn de dimînin! Yên me jî dest avêtin çîrok û efsaneyan. Ji xwe yeke weha hebû. Çîroka qiralekî zalim û serîhildana kurdan. Çîrok tê zanîn lê ez bi kurtî bêjim:
Bi navê Dehak qiralekî zalim heye... Welhasil li ser milên vî qiralî wek kunêran du birîn dertên. Hekîmên demê jê re dibêjin divê tu mejîyê du xortan di birînên xwe bidî da ko birînên te asan bibin. Her roj du xort têne kuştin û mejîyê wan di birînên qiral de didin. Lê piştî demekê gunehê karmendan bi xortan tê; êdî xortekî dikujin û mejîyê mîhekê tevî yê xort dikin; xortê diduyan berdidin. Yê berdayî diçin li çîya û newalan xwe vedişêrin… hejmara yên li çîya zêde dibe, yên li bajêr û gundan jî zilma qiral êdî bêzar bûne… biryar didin, rojekê bi îşareta agir pêxistinê serî hildidin û qiral dikujin û azad dibin.
Xem nake, em efsaneyê weha qebûl bikin. Lê pirsine bêbersîv gelek in.
Ev qiralê zalim ji kîjan miletê (etnîk) bû? Navê dewleta wî heye an na?
Em bêjin ev qiral kurd bû, li gorî efsaneyê kurdan serî hilda û qiral kuştin. Baş e, di şûna wî de kî bû qiral, çi ava kirin? Kurd çawa azad bûn? Efsaneya me bersîva van tiştan nade. Ma mirov dewletekê hilweşîne û here li mala xwe rûne, êdî mirov azad e?
Çi!?
Heylo, ma dibe ko ji ber hindê, em îro jî ne doza dewletekê, ne jî nîvdewletekê dikin!
Rewşa me ya îroyîn, mentalîte û daxwazên me li efsaneyên me gelek diguncin, li hev tên. Ne wisa!?
Serî hildin, hilweşînin û herin li mala xwe rûnin!
Tarîx an jî efsaneyên mirov ji alî hinên din ve bêne nivisîn dê halê mirov jî weha be.
Firdewsî faris e, bi qenaeta min wî bi şiûreke farisî nivisîye. Heke mirov ji bo vê efsaneyê li rastîyeke piçûk an jî jêderekê bigere, mirov dê pêrgî împaratorîya medan bê. Ji xwe qiralê dawî yê împaratorîya medan Astyageh e (Ejdehak); ko ereb bi telefuza xwe Zuhak an jî Dehak dibêjin. Gelo farisan ev çîrok li hev anî û firotin me?
Li gorî Fîrdewsî Dehak zalim bû. Heke mebesta wî Astyageh ango qiralê medan yê dawî be, Makyavelî wek wî nafikire. Zanayê sîyaset û dîplomasîyê Makyavelî di kitêba xwe ya bi navê Hukumdar (Mîr) de, dibêje “Împaratorîya Medan ji ber aştîperwerîya xwe têk çû.” Zalimbûyîn û aştîperwerî li hev nakin!
Tirkan ji ber rewşa xwe çîrokên welê tewş li hev anîn. Gelo me hewcedarî bi tiştine welê heye?
Bi qenaeta min, me hewcedarî bi efsane û çîrokên welê tewş qet nîne.
Em civat û miletekî 35-40 milyon in; rastîya jîyanê, tarîxa me, ziman, çand, têkoşîna me ji bo me bes û zêde ne jî; em naveroka kurdbûnê, eger em vê nasnameya kurdî ji hêla naverokê de tije bikin û li gorî mafê miletên hevdem, em mafê miletê kurd jî meşrû û rewa bihesibînin, hewcedarîya me bi çîrok û efsaneyên tewş û bêbingeh nîne.
Gava em li gorî rastîya jîyanê li naveroka vê masnameyê binerin:
We ziman divê: Vaye kurdî.
We tarîx divê: Em împaratorîya medan nehesibînin jî, fermo, ji we re dewletên wek, merwanî, şedadî, hesnewî, împaratorîya eyûbîyan …
We çand û edebîyat divê: Vaye ji we re Ehmedê xanî, Melayê Cizîrî, Feqîyê Teyran, destan û çîrokên kurdî…
We welat divê: Bi kêmasî ev 700 sal e ji welatê me re Kurdistan tête gotin.
We navê nasnameya me divê: Ji xwe navê welatê me ji navê me tê û ji navê welatê me kevintir e…
We serhildan û têkoşîn divên?
Ev dused sal in ko kurd ji bo heysîyet û şerefa xwe, welatê xwe, miletê xwe xebat dikin, têdikoşin.
Çi dimîne?
Şiûra miletbûyîn û wek miletekî hevdem dewletbûyîna me. Wek her miletekî ev mafekî meşrû ye. Divê sîyasetmedar û rewşenbîrên kurdan li pîne û qulpan negerin û xwe nespêrin tiştên rojane û qels.
Niha di vê sedsala me ya bi înformasyon û zanînê dagirtî, hewcedarîya me bi efsaneyan nîne.
Di vê demê de ji hergavê bêtir li ser rastîya jîyanê, xebat, rêxistinî û sîyaset divê. Û rêxistinî û sîyaseta ko berê wan ne li dewletbûyînê be, ji bo kurdan pênc quruş jî nake.
An?
We divê mîna efsaneyên tewş em serî hildin, hilweşînin û herin li mala xwe rûnin!
Wê demê êdî mirov azad e, ne wisa?
Azadbûyîna bênaverok, wek nasnameya vala û bênaverok e! |
