Nefel

[ ÇARŞEM, 2024-12-04 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

KOLUMNÎST

Stratejiya tirkan û Kurdistanê bi qasî erd û asîmanan ji hev dûr e

STOCKHOLM, 29/9 2008 — Stratejîstê siyaseta derve ya dewleta tirkan Ahmet Davudogluyê şêwirmendê serokwezîrê tirkan Recep Tayyip Erdoganî 19-ê vê mehê di hevpeyvînekê de ji Konseya Têkiliyên derve ya Emerîkayê (Council on Foreign Relations) re got li Iraqê îhtimala nakokiyan di nêvbera grupên etnîkî yên cida de hêjî pir xurt e û ne hewce ye ko Emerîka ji bo rewşa Iraqê xwe zêde kêfxweş bike û optîmîst be.

Ahmet Davudoglu qanûna esasî ya Iraqê wekî mezintirîn xeter li ser yekîtiya siyasî û niştimanî ya Iraqê dihesibîne û got qanûna esasî ne li gor realîteya Iraqê lê belê li gor daxwazên hinek kesên akademîker li ser maseyekê hatiye amade kirin û got hemî xebata Tirkiyeyê û dewletên cîran ew e ko vê qanûna ko wekî bombayekê ye berteref bikin da hemî niştecihên Iraqê bikarin wekî “hemwelatiyên Iraqê” bi hev re bijîn û grupên etnîkî desthilateka siyasî û îdarî ya zêde nebin.

Li gor Ahmet Davudogluyî qanûna esasî ya Iraqê behsa “iraqiyan” nake û pir zêde behsa kurdan, erebên şîî, erebên sinî, tirkmenan û grupên dî dike û ev jî bi qenaeta wî û Tirkiyeya ko 400 salan Iraq îdare kiriye ji binî ve şaş e. Ahmet Davudogluyî got lewra divêt dewletên cîranên Iraqê, Emerîka, Ewropa û hemî dinya arîkariya Tirkiyeyê bikin da bi hev re nehîlin ko Iraq parçe bibe û wekî Yogoslavyaya berê lê bêt û got:

— Em pir bi xurtî lêdixebitin ko hemî grupên etnîkî yên Iraqê bigihînin hev û em lêdixebitin ko bi arîkariya dewletên cîran dorê li krîzan bipêçin. Divêt peymaneka nêvneteweyî ji bo yekîtî û îstiqrara Iraqê hebe. Divêt peymaneka dewletên cîran jî ji bo wê hebe. Û divêt ji aliyê grupên iraqî ve jî peymanek ji bo hemwelatiya Iraqê û sîstema siyasî ya paşerojê hebe. Bêyî van hersê peymanan dê pir zehmet be ko Iraq stabîlîze bibe. Ew dê ne tenê ji Emerîkayê re lê belê ji bo Tirkiyeyê û me hemiyan bibe serêş. Lewra jî em herdem terefdarê lihevşêwirîneka berfireh di nêvbera Tirkiyeyê û Emerîkayê de ne. Di meseleya Iraqê de ev lihevşêwirîn pir baş bi rê ve diçe.

Jixwe di heman hevpeyvînê de Ahmet Davudogluyî got bi xêra Tirkiyeyê rê li ber referanduma Kerkûkê hat girtin û bi xêra Tirkiyeyê erebên sinî beşdarî prosesa siyasî ya Iraqê bûn û wî îma kir ko Tariq Haşimî jî bi xêra Tirkiyeyê bû cihgirê serokkomarê Iraqê.

Heger Ahmet Davudoglu û Tirkiye di stratejiya xwe de bi ser kevin hingê divêt kurd Kerkûkê ji bîr bikin, şirîkatiya hikûmeta Kurdistanê di kontrolkirina petrolê û serkaniyên xwezayî de ji bîr bikin, hebûna hêzeka eskerî ya Kurdistanê ji bo parastina Kurdistanê ji bîr bikin, serxwebûneka aborî ya Kurdistanê li hemberî Iraqê û Bexdayê ji bîr bikin û tenê daxwaza mafên kulturî û hemwelatiya Iraqê bikin û bi wê jî bextewar bin.

Mirov ji devê serokerkanê tirkan Îlker Başbugî heman gotinan dibihîse, mirov ji serokkomarê tirkan Abdullah Gulî heman mesajan dibihîse û dema ko ew behsa biratiya tirkan û kurdan dike tenê di çarçeweya mafên mirovî de behsê dike û ne di çarçeweya mafên siyasî de. Serokwezîrê tirkan Recep Tayyip Erdogan jî ji herduyan baştir naaxive û dema ko wî serdana Iraqê kir jî rêya xwe li Hewlêrê nexist û îtiraf bi desthilata Kurdistanê nekir.

Digel vê hemiyê jî 22-yê vê mehê min di nivîsareka Nasuhi Gungor ya di rojnameya tirkî Starê de xwend ko waliyê Hewlêrê Newzad Hadî jê re gotiye:

— Em hîç gaveka stratejîk ya ko Tirkiye ne di nêv de be naavêjin. Divêt ev baş bêt fêm kirin.

Stratejiya Tirkiyeyê ew e ko serokwezîrê Iraqê Nûrî Malikî ji Bexdayê emr û fermanan bide waliyê Hewlêrê Newzad Hadî û waliyê Kerkûkê Ebdurehman Mistefayî û rênede ko serokwezîrê Kurdistanê Nêçîrvan Barzanî ti desthilat li ser wan hebe.

Mirov mereq dike ka gelo ji kengê ve waliyê Hewlêrê Newzad Hadî bûye hevstratejîstê Tirkiyeyê û Ahmet Davudogluyê şêwirmendê serokwezîrê tirkan Recep Tayyip Erdoganî.

***

Têbînî: Ev nivîsar di heman demê de bi soranî di rojnameya Rûdawê de li Hewlêrê û bi kirmancî jî di sîteya Nefelê û sîteya Rûdawê de hatiye weşandin.

-----------------------------------

Nivîskar: ARIF ZÊREVAN zerevan@nefel.com
Weşandin: 2008-09-29
Xwendin: 7722