STENBOL, 22/2 2008 — Zihniyeta sîsteme serweriya tirk li ser bingehê “ewlekariya neteweyî” ye. Bi gotineka popûler ger mijar “ewlekariya neteweyî” be hemî tiştên dî teferûat in an jî bi awayekê amiyane, li gorî vê zihniyetê gramek ewlekarî berhimberî tonek edalet e. Di vê mijarê de lêkolîna ko profesor Mithat Sancar, berî niho eyamekê li ser navê TESEV-ê (Weqfa lêkolînên aborî û sosyal ya Tirkiyeyê) di heqê qalibên zihniyeta sîstema edaleta tirkan de kiriye balkêş e. Sancar bi awayekê rûbirû digel 51 hakim û dozgeran (sawcî) axiviye. Li gorî vê lêkolînê ji bo hakim û dozgirên tirk ya esas ewlekarî û berjewendiya dewletê ye, heq û hiqûqê hemwelatiyan teferûat e.
Dema ko sîstema “edaletê”, li berhimberî ewlekariya dewletê ewqes heq û hiqûqê pişt guhê xwe re biavêje, vêca hon bifikirin ko ka mieseseyên dî çiqas rêzê ji azadî û mafê mirovan re digirin. Ji vê nimûneyê jî gelek aşkere ye ko dewleta tirk hemî qalibên xwe yên zihnî û têgihiştinê li ser konsepta “ewlekariya dewletê” ava kirine. Lê ji bo ev konsept berdewam be, pêwîst e reproduktîv (berhinêrî) be, terorê jî ji bo vê konsept û zihniyetê reproduktoreka bêhimpa ye. Dewleta tirk hewl dide ko serweriya Kurdistanê bêxe di helezona terorê de û destabîlîze bike.
Di vê çerçeweyê de, serweriya PKK-ê û dûvelangên wê, xwe bi çi awayî bi nav dikin bila bikin, encama hemî kiryarên serweriya PKK-ê reproduktîviya konsepta ewlekariya dewleta tirk e. Bi milyonan deng û qazençkirina belediyeyan û çend parlamenteran jî vê rastiyê naguhore.
1. Ji aliyê îdoelojîk ve ti îdeolojiyeka serweriya PKK-ê ya ko ji îdeolojiya delweta tirk cidatir e nîne. Gelek aşkere ye ko Abdullah Ocalanê rêber û “îdeologê” vê rêxistinê kemalîst e. Ti fikrek û îdeolojiyeka “Qendilê” jî ya ko ji ya Ocalanî cidatir bifikire nîne. Di nav DTP-yê de jî berdevkiya vê îdeolojiya kemalîst parlamentera Diyarbekirê Aysel Tugluk dike. Ne ji nav PKK-ê û ne jî ji nav DTP-ê kes li dijî vê îdeolojiya kemalîst dernakeve.
2. Ji aliyê hedefên siyasî ve jî, ti hedefeka siyasî ya serweriya PKK-ê ya ko ji derveyî xurtkirina sîstema hikûmraniya Tirkiyeyê be, tine ye. Hem Abdullah Ocalan hem jî Aysel Tugluk, serweriya Kurdistanê wekî xeteriyekê li ser “yekîtiya xaka Tirkiyeyê” dibînin û ew hemî hêvî û daxwazên xwe ji bo xurtkirina hikûmraniya dewleta tirk tînin ziman. Ji wî cenahî ne legal û ne îlegal kes îtiraza vê yekê nakin. Ti hedefeka diyar ya siyasî tine ye.
3. Metodeka klasîk ya hêzên dagirker ew e ko hertim di welatê ko dagir kirine de atmosfereka stres, kêşûvekêş û şidetê pêk bînin û nehêlin bi ti awayî aramî bikeve wî welatî. Ji bo dewleta tirk jî ev, metodeka esas e. PKK jî, ji derketina xwe û heta niho xizmetê ji vê “metoda klasîk” re dike. Rêxistina bi awayekê legal dûvelangiyê ji PKK-ê re jî dike ti caran nekariye ji derveyî vê girofka (helezon) stresê û şidetê hewl bide. Di vê helezona şidetê de, figuranê esasî yê li çiyan û li meydana siyaseta aşkere de jî têt bi kar anîn her Ocalan e.
4. Konsepta ewlekariyê û bikaranîna argumana wê ya terorê, konsepteka gelek efektîv e. Hem di têkiliyên yek bi yek yên di nêvbeyna mirovan de, hem di siyaseta nêvxweyî û ya nêvneteweyî de jî, gelek caran îqnakirin cihê rastiyê digire. Ji bo îqnakirinê jî arguman û pênasên ko tu bidî pêş, divê yê himberî te gelek hêsan têbigihî ka ew çi ne. Di vê mijarê de dinya hemî, kêm zêde dizana ka teror çi ye; nemaze ji 11-yê îlonê û vir ve, teror bûye argumanek serekî ya siyaseta nêvneteweyî. Lewra dema dewleta tirk di siyaseta nêxweyî û ya nêvneteweyî de argumana terorê dide pêş, kes jê napirse ka ew behsa çi dike, bi argumana terorê dixwaze hemî rastiyên di heqê doza kurdan de, reş dike.
5. Dewleta tirk vê argumanê êdî ne tenê li himberî rastiya bakur bi kar tînê, ji 2003-yê û vir ve destpê kiriye ko bi awayekê herî “efektîv” li himberî serweriya Kurdistanê jî bi kar tîne. Dixwaze serweriya Kurdistanê jî bêxe di helezona terorê de. Gelek aşkere ye ko derdê dewleta tirk ne çaresekirina kêşeya PKK-ê ye. Lê bi israr dewleta tirk PKK-yê dike hêcet û dixwaze rewşa serweriya Kurdistanê têk bibe, lewra helwesta xwe ya êrişkar her xurt dike; gelek hewl dide ko di qada nêvneteweyî de jî, piştgiran ji bo vê helwesta xwe ya êrişkar peyda bike.
6. Miamereya (komplo) erîşa Oramarê çi bû, çawa hat kirin hêj ne diyar e. Lê encama wî wêneyê ko di 4-ê meha 11-ê ya 2007-ê de, li ser xaka ko di bin hikûmraniya serweriya Kurdistanê de, heşt eskerên tirkan ji aliyê wezîrê nêvxweyî ya Kurdistanê ve, bi protokoleka “resmî” ji destê rêberên PKK-ê hat girtin, kêrî kê hat gelek aşkere ye. Heta hingê ti argumanekê konkret di destê dewleta tirk de nebû ko raberî dinyayê bike û bide diyar kirin ko serweriya Kurdistanê “piştgiriya terorê” dike. Lê bi wî wêneyî tirkan xwest ko serweriya Kurdistanê di nav helezona terorê de bide nîşan dan. Serweriya kurd an jî kurd hemî, di vê mijarê de çi difikirin bila bifikirin, wî wêneyî di qada siyaseta nêvneteweyî de destê tirkan li himberî serweriya Kurdistanê xurt kir. Gelekan wesa fikirîn ko bi teslîmkirina wan eskeran destê tirkan vala bû, nexwe wî awayê teslîmkirinê, di hevdîtina Bush-Erdogan ya 5-ê meha 11-yê li Koçka Spî de destê tirkan xurt kir.
7. Bi vê destxurtkirinê tirkan bi awayekê bêperwa dest bi êrişên hewayî kir û niho jî behsa êrişên li ser erdî dikin. Wezirê derve yê Tirkiyeyê bi ti awayî îmajeka ji derveyî ya “mibaşirê” li ber deriyê dadgehê nade. Lê gelek rihet dikare bêje, “opsiyona operasyona erdî jî li ser maseyî ye”. Mesele çi ye, mijara Kerkûkê hêj safî nebûye, dewleta tirk dixwaze bi vê helwesta xwe ya êrişkar karîgeriyeka xirbp li ser hilwesta serweriya Kurdistanê bike ko da ew dest ji Kerkûkê berde. Yanî derdê dewleta tirk qet ne PKK û teror e. Çavê xwe berdaye pêşketina Kurdistanê û Kerkûkê.
8. Divê serweriya Kurdistanê ti pakiyê ji êrişkariya dewleta tirk neke û bi dengekê bilind dostên xwe yên emerîkî jî hişyar bike; helwesta serokê Kurdistanê jî di vê warî de baweriyeka xurt dide. Kurdistan dê bi her awayî li ber xwe bide. Xelkê Kurdistanê mirovşirîn e, ti neyarî digel kesê nekiriye, neteweperweriya miletê kurd li ser bingehê, azadî û ewlekariya jiyana mirovan e, pirdeng û pirreng û pirol û pirmezheb e; ne ko ji aliyê konjonktura siyasi ve, lê ji aliyê zihniyet û kultura jiyanê ve jî miletê kurd hemaheng e digel hêjayiyên sîstema rojavayî. Heta niho ti êriş û xeteriyeka rêxistina kurdayetiyê li ser ti milet û kesên cîran û yên nêvxwe çênebûye. Şansê ko Kurdistan di her warî de bi serbikeve pir e.
9. Ji aliyê konjonktura nêvneteweyî ya îro ve jî, ger Kurdistan têkbiçe, ti cihekê ko Emerîka bikare li Iraqê xwe li ser lingan bigire tine ye. Dema Emerîka li Iraqê têkçû dê di Rojhilata-nêvê de jî têkbiçe, dê li Ewropayê jî têkbiçe û nikare gava xwe biavêje Asyayê jî. Hingê dê “balkanîzebûna” esasî li Emerîkayê destpê bike. Mihtemel e ko serweriya Emerikayê jî vê rastiyê baş dizane. Serok Bush 2003-yê di dema destpêka şerê rizgarkirina Iraqê de digot “ew rejîmên temsila kuncên reştariyê dikin dê yek bi yek bên xwar...” Rastî jî, ew rejîm neyên xwar, dê kuncên tarî, tarîtir bibin û xwe bigihînin nêva dilê Emerikayê û hemî welatên demokratîk. Her pêwistiya Emerikayê ya kontrolkirin û belavkirina serekaniyên enerjiyê heyatî ye. Ji bo vê jî Kurdistan sêkuçeka bêhempa ye.
10. Piştî ko Yugoslavya bibe heft parçe, ji ti aliyan ve, ne moralî ne jî hiqûqî ti pîrozî û argumaneka miteber ya parastina “yekpariya xaka” welatên kuncên tarî; Iraq, Îran, Tirkiye û Sûrî nîne… Jixwe konsepta dewleta tirk ya parastina ewlekariya neteweyî bi gotineka herî sivik, hemî li ser tawanên li dijî mirovahiyê ne. Ti sedemekê ko îtibarek ya hikûmraniya vê dewletê di qada nêvneteweyî de hebe, nîne. Lê di serî de dewlet û paşê hima bibêje hemî organîzasyonên rojavayî di heqê tirkan de xudanê helwesteka durû ne. Ji bo operasyona Gazayê ya sala 2000-ê , kevnegeneralekê îsraîlî di 20005-de di lîmana asmanî ya Brîtanyayê xeteriya girtinê derbas kir û nikarî seyaheta xwe bike, ji ber ko ew bi tawanên li himberî mirovahiyê dihat tawanbar kirin. Lê di rastiya xwe de, “merhemata” ko serweriya Îsrail bû filistînyan nîşan dide, ti caran generalên tirkan sedê yekê wê jî ji bo kurdan nîşan nedaye. Binêrin di trajediya Filstînê de, filistînî înkara dewleta Îsraîlê dikin, ne ko Îsraîl înkara hebûna filistînyan dike.
Yên ko bixwazin fêm bikin tawanên dewleta tirk yên tenê di van salên dawiyê de li himberî mirovahiyê kirine, ka di çi astê de ne, dikarin çavekê li rapor û arşîvên Komeleya Mafê Mirovan (IHD) û Weqfa Mafê Mirovan ya Tirkiyeyê (TIHV) bigerînin, ewropî jî dikarin li dokumentên Dadgeha Mafê Mirovan ya Ewropayê binêrin. Lê heta niho ferdek tenê yê tirk bi kiryarên dijî mirovahiyê nehatiye tawanbar kirin. Welatek digel hemî hebûnên xwe yên cografî û beşerî têt înkarin û jibo jinavêrakirina vî waletî û miletî dewleta serdest hemî metod aparatên nemirovana bi kar tîne; lê heta niho rûbirûyî tawanbariyeka cidî nebûye. Her ez mereq dikim gelo çima heta niho serweriya Kurdistanê qetlîama ko generalên tirk di 15-yê tebaxa sala 2000-ê li zozanên herkiyan, li Kendekolê dayî rast kirin, bo çi nebiriye Dadgeha Nêvneteweyî. Ew qetlîam jî her bi hêcata operayonên li dijî terorê hatibû kirin, pêtirînê wan zarok, yên dî jin û zelamên salmezin 37 kes bi bombeyên firokeyên cengê hatibûn kuştin, zomeyek yekser ji navê rabûyibû. Mihtemel e ko niho ordiya tirk li wan herêman heman qetlîaman dike an jî dê bike. Mabest cihek bi navê Kurdistan nemîne.
11. Di encamê de, divê kurd bi awayekê cidî kuncên tarî li bîra dostên xwe yên emerîkî bînin û rojekê hêj zûtir Kerkûkê vegerînin bin hikûmraniya Kurdistanê, ji ber ko heta Kerkûk venegere, dê dewleta tirk hertim bixwaze çovê xwe yê zirzopiyê bi kar bîne û her divê aqilmendên wekî Michael Rubinê ko hem hedê xwe nizanin, hem jî xwe gelek bi aqil dihesibînin, bizanin ko heta destê neferek yê tirkan li toza binê lingê Mesûd Barzanî (Ji tirkan re digot divê Mesûd Barzanî jî bê Imraliyê nik Ocalan) bikeve, ji wî heta sed ecdadên wî û tirkên wekî wî dê kevirek tenê jî li ser rûyê dinê bo wan nemîne ko ew xwe li pişt veşêrin. |
