STOCKHOLM, 19/2 2008 — Kosova kevneparçeyek ji Sirbistanê ye ko ew jî kevneparçeyek ji dewleta Yugoslavyayê bû. Yugoslavya piştî şerê cîhanê yê diduyan hat ava kirin ko wê demê ji nakokîya di navbera herdu sîsteman îstîfade kir. Temenê Yugoslavyayê nîvsedsalekî ajot û piştre bi têkçûna sîstema reelsosyalîzmê re êdî çi hewcedarî bi hebûna wê re nema. Bi awayekê tirajîk û dijwar dewleta Yugoslavyayê ji hev ket û li ser erdê wê dewletê niha tevî Kosovayê hejmara dewletên nuh avabûyî gihaşte heftan.
Xelkê Kosovayê piranîya wan arnawid in. Ji 2,2 milyon kesan % 90 arnawid yên din jî ji etnîkgrûbên din in. Piştî ko mideteke dirêj li bin sîbera Miletên Yekbûyî man, di 17-ê meha sibata 2008an de biryara serxwebûna xwe wek dewleteke serwer li meclisa Kosovayê da û bûn dewleteke serbixwe.
Bêguman berî ko bigihîjin vê pêngavê, bi sîyaseteke aqilane digel dîplomasî û sebreke fireh xebateke baş kirin. Roja ko di qada navdewletî de ji bo îlankirina serxwebûna dewleta Kosovayê firsend û dem kemilî, wan jî bêdudilî ew gava tarîxî avêt û bûn dewleteke serbixwe.
Berî Yugoslavyayê jixwe sîstema sosyalîst hilweşîya, ji Yekîtîya Sovyetê 15 komar bûn dewletên serwer. Çek û slovak bê zordarî ji hev veqetîyan.
Lê ferqeke mezin di bidestxistina serwerîya komarên Sovyeta kevin, meseleya Çekoslovakya û ya Kosovayê de heye. Nimûneyên ewil bi rizamendîya herdu alîyan pêk hatin. Nimûneya diduyan, meseleya Kosovayê, yekalî û bi dijberîya Sirbistanê pêk hat ko Sirbistan îlankirina serxwebûna dewleta Kosovayê qebûl nake. Di asta navneteweyî de jî Rûsya piştgirîya Sirbistanê dike. Hin dewletên din jî yên ko pirsgirêkên wan yên mîna Kosovayê hene, ji helwest û îlankirina serxwebûna Kosovayê aciz in. Yewnan ji ber meseleya Kibrisê, Spanya ji ber meseleya Bask û Katalonan, Rûsya ji ber meseleya Çeçenistanê, Azerbeycan ji ber meseleya Karabaxê di lnake ko Kosovayê wek dewleteke serbixwe û serwer nas bike. Lê li gorî ko medya behs dike dewletên wek USA, Frensa, Almanya û Brîtanya amade ne ko Kosovayê wek dewleteke serbixwe binasin.
Ev helwest û biryara Kosovayê ji bo hiqûqa navneteweyî tiştekî nuh e. Bêyî ko bi rizamendîya dewleteke serwer be (Sirbistan) parçeyek ji serwerîya erdê wê (heta roja îlankirina serxwebûna Kosovayê di asta hiqûqa navdewletî de parçeyek ji Sirbistanê bû) vediqete, serxwebûna xwe îlan dike û dewletên mezin serwerîya wê dewleta nuh nas dikin. Nexwe êdî ew hikûmranîya Miletên Yekbûyî û ravekirina hiqûqa miletan ya kevin nema; ko guhertina sînoran red dikir û wek tiştekî pîroz diparast û qaşo destdirêjîya pirsgirêkên nav dewletan nedikir.
Di rewşeke weha de pirsgirêka Bask, Katalonya, Çeçenistan, Kibris û Kurdistanê êdî ne pirsgirêgeke navxweyî ye û divê ji vê helwest û çareserîya Kosovayê him îstîfade bikin him jî di hemî astan de wek nimûneyeke çaresaz bidin pêş.
Piştî ko alîyên meseleyên weha, tirk û kurd, kurd û faris, kurd û rreb, bask û spanî, rûm û tirkên Kibrisê, çeçen û rûs li hev nekin, ya herî baştir ji bo hemî alîyan ew e ko wek cîranên baş bi hev re miameleyê bikin.
Ji lewre madem tirkên Kibrisê dixwazin ji rûman veqetin divê mafê wan hebe ko dewleta xwe ava bikin.
Madem çeçen û rûs li hev nakin divê mafê çeçenan be ko dewleta xwe ya serwer îlan bikin.
Madem kurd û tirk (ereb, faris) li hev nakin divê mafê kurdan hebe ko dewleta xwe ava bikin.
Madem baskî û spanî li hev nakin divê mafê baskîyan be ko dewleta xwe ava bikin.
…
Kosovayîyan bi yek dengî serxwebûna xwe îlan kir û bûn serwer.
Lê…
Gava mirov li helwest û fikirên sîyasetmedarên kurdên Tirkîyeyê hûr dibe gumanek bi mirov re çêdibe. Gelo bêyî ko miletê kurd di zanebûn û şîyarbûna xwe ya miletbûnê de be, gelo bêyî ko kurd wek milet serwerîya welat û civata xwe ji xwe re bikin hedef, gelo bêyî ko vê yekê di hemî waran de û di ser hemîyan re bi ronakbîr û sîyasetmedarên xwe ve biparêzên, dê karibin gaveke wek ya kosovayîyan bavêjin?
Gelo kurd bi parastina kemalîzmê, bi parastina serwerîya tirkan, li Tirkîyeyê bi parastina mefûma yek dewlet, yek milet, yek ala û yek zimanî dê karibin gaveke weha bavêjin? |
