Nefel

[ ÇARŞEM, 2024-12-04 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

KOLUMNÎST

Soranî çi “radigihîne” kirmanciyê?

STOCKHOLM, 4/2 2008 — Tixûbên di nêvbera herçar parçeyên Kurdistanê de bi kêmî ji aliyê ragihandinê ve nemane û kurdên bakur û başûr heroj bi rêya televizyon, radyo, rojname û medyaya Internetê ji hev re hinek tiştan dibêjin û medyaya kurdî mesajên hinekan “radigihîne” hinekên dî. Ev fenomeneka baş e û xêra miletê kurd û doza neteweyî ya miletê kurd tê de heye.

Lê belê di vê serdema “ragihandinê” de bi rêya soraniyê hinek bêjeyên pir xerîb derbasî kirmanciyê jî dibin û heger kirmancan ha ji zaravayê xwe nebe xeletiyên soraniyê dê bibin belaya serê kirmanciyê jî.

Gelek caran mirov di medyaya bi zaravayê soranî de dibihîse yan jî dixwîne ko: “Serokê Kurdistanê Mesûd Barzanî ragihand ko Kerkûk dê vegere ser herêma Kurdistanê.”

Pirsiyar ev e: Gelo serokê Kurdistanê Mesûd Barzanî tiştek got yan ragihand?

Carekê divêt mirov bizane dema serokê Kurdistanê Mesûd Barzanî tiştekî dibêje ew gotinên xwe dibêje û ne gotinên hinek kesên dî neqil dike bo xwendevanan yan rojnamevanan.

Dezgehên medyayê bi xwe navgînên “ragihandinê” ne û ew gotinên Mesûd Barzanî “radigihînin” xwendevanan û temaşevanan. Yanî Mesûd Barzanî tiştekî “ranagihîne”, ew tiştekî “dibêje” û lewra divêt dezgehên medyayê/ragihandinê dema ko behsa gotineka wî dikin bibêjin: “Serokê Kurdistanê Mesûd Barzanî got ko Kerkûk dê vegere ser herêma Kurdistanê.”

Ev bêjeya “ragihandinê” bi maneya “gotinê” derbasî medyaya kirmancî û nemaze malperên kirmancî jî dibe û divêt em xwe jê biparêzin û ji brayên xwe yên soran re jî bibêjin ko ew wê bêjeyê xelet bi kar tînin.

Her cardî di soraniyê de gelek caran bêjeya “kongreyê” di cihê “konferansê” de têt bi kar anîn û bo nimûne dibêjin filan kesî di “kongreyeka rojnamevaniyê” de filan tişt got. Ev herdu bêje latînî ne û maneyên wan ji hev cida ne. “Kongre” ji bo rêxistin û dezgehên ko endamên wê hebin têt bi kar anîn û bo nimûne partiyeka siyasî di kongreya xwe de endamên organên rêxistina xwe bi dengdanê hildibijêre. Di kongreyan de “dengdan” heye.

Heçî bêjeya “konferansê” ye ew ji bo pêşkêşkirina axaftin û nêrînên hinek kesan e û di “konferansekê” de kesek dikare li ser babetekî fikreka xwe pêşkêş bike. Ji ber hindê jî çênabe ko mirov ji “preskonferansekê” re yan jî ji “konferanseka rojnamevaniyê” re bibêje “kongreya rojnamevaniyê”.

Her cardî bi rêya soraniyê bêjeya “lijne” yan jî “licne” têt û xwe tevlî kirmanciyê dike. “Licne” bêjeyeka erebî ye û ez nizanim çima ew wekî “lijne” têt bi kar anîn. Di kirmanciyê de em bêjeya latînî “komîte” bi kar tînin û ew li bakur têt fêm kirin lê belê kurdên bakur yên ko zimanê erebî nezanin, nizanin ka “licne” yan “lijne” çi ye.

Yan jî gelo kurdekê bakur dizane ka “Civata Parêzgeha Kerkûkê” çi ye. Soranîaxêvan ev ji erebiyê wergerandine û li başûrê Kurdistanê dibe ko kurdên soran vê fêm bikin. Bêjeya “parêzgeh” ji “muhafezeya” erebî hatiye wergerandin û di erebî de ji “wîlayetê” re dibêjin “muhafeze”. Bêjeya “civat” jî kurdîkiriya “meclisa” erebî ye.

Vêca di kirmanciyê de em dibêjin “Meclisa Wîlayeta Kerkûkê” û hemî kurdên bakur dizanin “meclis” çi ye û “wîlayet” jî çi ye. Bêjeya “meclis” di latîniyê de têt maneya “parlamentoyê” û heger em bibêjin “Parlamentoya Wîlayeta Kerkûkê” jî hemî kurdên bakur dê fêm bikin.

Nimûneyên wiha ko ji soraniyê derbasî kirmanciyê dibin pir in û divêt berpirsên dezgehên medyaya bi zaravayê kirmancî xwe ji van xeletiyên ko di soraniyê de tên kirin biparêzin û bêjeya "wîlayetê" jî nekin "parêzgeh".

-----------------------------------

Nivîskar: ARIF ZÊREVAN
Weşandin: 2008-02-04
Xwendin: 6661