Nefel

[ ÇARŞEM, 2024-12-04 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

KOLUMNÎST

lipitor
lipitor website
Medyaya YNK-ê di warê kirmancî û latînî de ji ya PDK-ê serasttir û aktîvtir e

STOCKHOLM, 7/2 2007 — Zimanê resmî yê başûrê Kurdistanê soranî ye. Alfabeya resmî ya başûrê Kurdistanê erebî ye. Hinek dezgehên medyaya Partiya Demokrat ya Kurdistanê û ya Yekîtiya Niştimanî ya Kurdistanê ji bo kurdên bakur bi alfabeya latînî û kirmancî weşanê dikin. Di vî warî de halêhazir medyaya YNK-ê kirmanciyeka ji medyaya PDK-ê serasttir bi kar tîne û weşana medyaya YNK-ê ya bi alfabeya latînî ji ya PDK-ê zêdetir e.

Ev paradokseka xerîb e. Paradokseka xerîb e ji ber tarîxiyen PDK û herêma Behdînan nêzîktirî bakurê Kurdistanê ye û PDK jî xwe nêzîktirî kirmancên bakur û alfabeya latînî dihesibîne. Mihtemelen tu ji kîjan berpirsê PDK-ê bipirsî û bibêjiyê gelo PDK pirtir nêzîkî alfabeya latînî û kirmancên bakur e yan YNK. Ew dê bêyî ko lêbifikire yekser bibêje PDK.

Belê, ew dê bibêje PDK lê belê realîteya îro ne wisa ye. Ne wisa ye ji ber dezgeha ragihandinê ya Yekîtiya Niştimanî ya Kurdistanê yanî PUK-Media bi beşa xwe ya kirmancî-latînî kirmanciyeka ji ya Peyamnêrê û malpera Kurdistan TV pir serasttir bi kar tîne û ji aliyê nûçeyan ve jî ew pir dewlemendtir e.

Beşa kirmancî-latînî ya Peyamnêrê û malpera Kurdistan TV kirmanciyeka soranîzebûyî, kirmanciyeka ji aliyê gramerê ve xelet û kirmanciyeka ne zimanê medyayê û ne zimanê rojnamevaniyê bi kar tîne û dema ko mirov nûçeyên wan dixwîne di cih de mirov jê diweste, dest jê berdide û naxwaze berdewam bike.

Malpera Kurdistan TV û Peyamnêr di nûçeyên xwe yên kirmancî de hesabê xwendevanên bakurê Kurdistanê nakin û hilbijartina wan ya nûçeyan ne li gor xwendevanên ko ew berê xwe didinê ye. Piraniya caran gelek nûçeyên pir lokal ko ji xwendevanên bakurê Kurdistanê re qet ne balkêş in di malpera Kurdistan TV û Peyamnêrê de belav dibin. Termînolojiya wan herdu malperan jî ne li gor termînolojiya standard ya bakurê Kurdistanê ye û lewra gelek caran ne mimkin e ko kurdekê bakur bizane ka nûçeyek behsa çi dike.

Di beşa tirkî ya PUK-Media de jî cardî profesyonelî li ber çavan e: zimanekê serast û nûçeyên aktuel hergav belav dibin û ew beş ji medyaya tirkan re jî bûye serkaniyeka bêhempa di heqê başûrê Kurdistanê de û heger we diqet kiribe medyaya tirkî kêm caran behsa Peyamnêrê dike lê belê hema bibêje heroj nûçeyan ji PUK-Mediayê werdigire.

Televizyona Kurd-Satê jî ji Kurdistan TV û Zagros TV pirtir alfabeya latînî bi kar tîne û ya herî baş Kurd-Sat kurtiya nûçeyên xwe yên ko spîker bi soranî dixwîne bi latîniyeka serast li binê ekranê dinivîsîne. Zagros TV hema hema bêbêje latînî hîç bi kar naîne û Kurdistan TV jî tenê navê programan û tîtelên kesan bi latînî dinivîsîne lê belê kurtiya nûçeyên xwe li binê ekranê bi latînî nanivîsîne. Bi giştî lanîniya Kurd-Satê ji aliyê îmlayê ve serast e û ya Kurdistan TV hertim xelet e.

Organa Partiya Demokrat ya Kurdistanê rojnameya Xebat bi alfabeya erebî derdikeve û ti versiyonên wê yên bi latînî nayên weşandin. Organa Yekîtiya Niştimanî ya Kurdistanê rojnameya Kurdistan-i Nwê bi alfabeya erebî derdikeve lê belê heroj versiyoneka wê ya latînî di malpera wê de têt weşandin û kurdên bakur dikarin wê bi soranî û alfabeya latînî bixwînin. Latîniya Kurdistan-i Nwê bi programa Kelekê têt kirin û ji ber hindê hinek kêmasiyên wê yên îmlayî hene lê belê ew bi latînî ye û ji bo kurdên bakur serkaniyeka enformasyonê ya baş e.

Rojnameya Aso ya ko li Silêmaniyê derdikeve beşa kurdî-latînî heye û di malpera wê de nûçeyên kirmancî tên belav kirin. Enstîtûya Kelepûra Kurdî ko merkeza wê li Silêmaniyê ye kitêbên bi kirmacî û latînî belav dike û xebateka hêja di vî warî de dike.

Çapkirî û li ser kaxezê kovara mehane Nûbûn bi latînî li Dihokê derdikeve lê belê kalîteya wê ya nêverokê pir lawaz e û kirmanciya wê jî şikestiye û ti tesîra wê li ser xwendevanên bakurê Kurdistanê nîne. Weşanxaneya Aras û Mukriyanî li Hewlêrê kitêban bi latînî naweşînin û weşanxaneya Spîrêzê jî xwe di herêma Dihokê de hebs kiriye û bi alfabeya erebî û piranî bi devoka Dihokê kitêbên xwe diweşîne.

Gelo ev biryareka siyasî ya Partiya Demokrat ya Kurdistanê ye ko latînî û kirmancî heta ko jê bêt bi kar neîne û heger bi kar jî bîne xirab û xelet bi kar bîne? Ez bawer dikim ko ev ne biryareka siyasî ye. Baş e, problem çi ye?

Bi qenaeta min problem ew e ko berpirsên dezgehên ragihandinê yên Partiya Demokrat ya Kurdistanê “axayên” karê xwe ne û ew ne “xudanên” karê xwe ne. Bi qenaeta min ew berpirs li beşa kurdî-latînî ya dezgeha xwe nanêrin û ji wan re ne gelekê derd e ka di wê beşê de çi belav dibe yan jî zimanê wê serast e yan ne.

Piştî vê nivîsa min dibe ko berpirsên siyasî yên Partiya Demokrat ya Kurdistanê bixwazin rewşa kurdî-latînî ya medyaya xwe serast bikin û butçeya wan dezgehan zêdetir bikin lê belê li gor ko ez dizanim problem ne problema butçeyê û pereyan e. Ez bawer dikim ko YNK ji PDK-ê pirtir pereyan li ragihandinê serf nake lê belê aşkera û li ber çavan e ko ragihandina YNK-ê îmkanên xwe efektîvtir bi kar tîne û kadroyên wê jî karekê profesyoneltir û baştir dikin.

Hevalekê min nîvhenekî û nîvcidî got tu dizanî sebebê vê rewşê çi ye û çima medyaya YNK-ê kirmancî û latînî zêdetir û serasttir bi kar tîne. Min got “no” ez nizanim. Wî got YNK-ê Hêro Talebanî û Xetîce Yaşar heye û got PDK-ê murşideka kamil ya wekî Xecê nîne.

-----------------------------------

Nivîskar: ARIF ZÊREVAN
Weşandin: 2007-02-07
Xwendin: 8308