Nefel

[ ÇARŞEM, 2024-12-04 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

KOLUMNÎST

amoxicillin cost without insurance
amoxicillin prescription no insurance
Banga niviskar û rewşenbîrên kurd çima kêm e û ez çi lê zêde dikim?

SWÊD, 17/9 2006 — Ziman jiyanek e û ji bo kurdan zimanê kurdî hebûn û tunebûna kurdayetiyê ye. Ew ên ko dixwazin qirmê kurdî ji ortê hilînin êrîş dibin ser ziman û çanda kurdî ji ber ko ew dizanin ko dema zimanê kurdî ji ortê rabe, li ser navê kurdayetiyê tiştek namîne û dawiya kurdan dest pê dike. Armanca dijminên neteweya kurd heta nuha ev buye û îroj jî eşkere ji ya xwe naxwazin werin xwarê. Dinyayek nû ava dibe û tê de kurd bi awayek hene. Destkeftina kurdan ya herî mezin dewleta federe a Kurdistana Iraqê ye. Ji ber wî bivê nebê dê daxwazên kurdan bi giştî ji ev dewlet û hikûmeta Kurdistanê hebin. Mirov dixwaze îmkanên dewletbûyinê werin bi karanîn û ev kirinên dijminên kurd werin sekindandin. Dema wisa be mirov dikare zimanê xwe hinek tûj bike û heta ciyek mafê mirov e jî. Lê pirsa min ev e ko kêmasiyek Bangê ye. Kurdên bakûr çiqas xwedî li dewlet û hikûmeta Kurdistana azad derdikevin û kêmasiyên wan çine? Ev kêmasî ji çi dertên? Çima kurdên bakûr nikarin xwe li dor ev azadiya ko ketiye dest, dewleta federe a Kurdistana Iraqê, nacivînin? Xwedî li wî azadiyê dernayên û ev azadiyê wekî daxwaza xwe jî nadin pêş? Niviskar û rewşenbîrên ”amedê” çiqas berpirsyariyên xwe anîne, tînin cîh?

Li gor min di Bangê de diviya piştgiriya bo dewlet û hikûmeta kurd çêtir û xweştir bihatana diyarkirin. Nemaze ji ber ko sibê disba ev dewleta kurd bixwaze wekî dewletek hereket bike, bila Ocalan û PKK ew rêza ko divê bo ew îradeya azad nîşan bidin û nebin asteng û bila zanibin ko niviskar û rewşenbîrên kurd li dij in ko tu zerar bigîje ev prosesa azadbûyin û dewletbûyina kurdan. Di vî pirsê de kurdên bakûr bi giştî di sinifê de mane.

Mirov dixwaze ko dewleta kurd xwe her roj çêtirîn temzîn bike. Ev pirsgirêkên ko Bang jî di cîh de destnîşan kiriye firset û wesîle ne ko dewlet û hikûmeta kurd ev rola xwe ya ko pêdivê pêk bîne. Ev tev tecrûbe ne lê hemdemî dîrokî jî ne. Çima di tabelaya nav sînorê Turkîye û Kurdistana azad de bi tîpên latînî ”Xêr hatî Kurdistanê” tune ye, tune be? Ev yek kêmasiya dewlet û hikûmeta kurd e. Latînîkirin û rêkûpêkkirina zimanê kurdî dê tesîrek mezin û hewce li bakûr bike û ev yek divê bibe armancek sereke a hikûmeta Kurdistanê. Bi giştî divê ”qedera perçeyên Kurdistanê yên dî” bikeve rojeva hikûmeta Kurdistanê? Lê kînge?

Rewşa siyasî hinek zelaltir dibe û ezê nekevimê. Ewlekariya Kurdistana azad normal e ko bibe pirsgirêka sereke. Ev yek di cîh de ye. Lê mafê kesekî jî (hikûmeta Kurdistanê) tuneye ko pirsgirêkek wisa giring û nazik wekî alfabeyê jî bi vî awayê têke rojeva kurdan û li ser biryarên resmî bigre. Ev yek bi tu awayê nikare were parastin û ne karê aqilê ye.

Ne ko kurmancî an soranî bibin zimanê fermî lê xebatên bo jiyandina zimanê kurdî û siyaseta hikûmeta kurd a bo vê yekê divê bi awayek rêkûpêktir bikeve rojeva hikûmet û dewleta Kurdistanê. Xebatên beşa kurmancî ya enstituya kurd a Parîsê divê ji nû ve û bi hevkariyek yekser a bi hikûmeta kurd re werin meşandin. Gotina ”standardîzasyon” ne di cî de ye û tiştek wisa ne di rojeva kurdan de ye – divê tiştek wisa nebe derdê kurdan. Jiyandina zimanê kurdî divê bibe esas, ne standardezîkirina wî. Divê her ”devok” û variyasyon (çiqas ”biçûk” be hewqas bêtir) werin berhevkirin, parastin û jiyandin. Nabe ko yek gotinek ji zimanê kurdî bikeve. Başûrê Kurdistanê bi giştî û devoka soranî bi taybetî xwedî çavkaniyên gelek bi rûmet in ko dikarin bakûrê Kurdistanê jî ronî bikin. Divê bikin û divê kurd hewil bidin ko tîpên erebî jî were bikaranîn. Ez wek kurdek bakûr gelek dixwazim tîpên erebî fêr bibim û ev yek bo her kesî mimkin e. Alfabeya erebî gelek xweşik e bo min (wêneyî ye) û li ser, dixwazim xwe bigihînim lîteraturên bi soranî. Lê li gor nêrîna min divê kurd bi giştî wekî netewe ber bi rojhilat û latînî ve bimeşin. Ev yek ê têkiliya başûr û bakûr hin xurttir bike û berê kurdan bi giştî bide ber bi îstiqametek erênî. Yekitiya Ewrûpayê û endametiya tirkan û kurdan dê li ser Kurdistanê bi giştî bibe xwedî tesîrek yekser. An ev yek dikare pêk were û beriya her kesî pêkhatina tiştek wisa di destê kurdan de ye. Niviskar û rewşenbirên civata kurd û Kurdistanê jî di vî yekê de xwedî rolek sereke ne.

Lê mirov ji bîr neke ko ev pirsgirêk dem û prosesek dûr û dirêj dixwaze û dixwazim li vir bangê li herkesî bikim ko di pirsên wisa de xwedî perspektifek berfireh bin û xebatên bo zimanê kurdî bi giştî ji nû ve organîze bikin.

Kêmasiyek dî ya Bangê jî ev e: gelo di vî pirsgirêkê de mirov dikare behsa ”ewên ko dixwazin kurmanciyê bi temamî di warê hînbûn û perwerdehiyê de ji holê rakin” bike? Kesek wisa heye gelo? Ez bi xwe ne bawer im ko kesek xwe bi vî awayê formule kiribe an bi xwe wendabûyina kurmancî an bi karanîna tîpên latînî bixwaze. Tona agresîv û tehdîtkar a Bangê bala mirov dikşîne û mirov acis dike. Lê hemdemî ev yek nîşana helwesta bakûr a dudilî ya li hember hikûmet û dewleta kurd e jî. Divê ev helwest zelaltir were dîtin û destnîşankirin.

-----------------------------------

Nivîskar: Rojda Çelîker
Weşandin: 2006-09-17
Xwendin: 10266