STOCKHOLM, 27/4 2006 — Dema gotina mirovperestî tête gotin yekser Stalîn tê bîra mirovî. Di zanyariya siyasî de girêdana vê gotinê bi navê Stalînî ve durust e, ji ber ko cara yekem bû, di kongera 20ê (1956) ya Partiya Komunîst a Sovyêtê de ev term hatiye bi kar anîn. Di wê kongerê de Xuruçêf îrêş bire ser diyardeya (fenomena) mirovperestiyê û wî ew girêda bi şexsê Stalînî.
Bê guman ev diyardeya ha di dîroka mirovatiyê de gelekî gelekî kevn e. Di vê nivîsa ha de ez naxwazim dûr û dirêj herim, û mebesta min jê ne analîsa felsefî, civakî û siyasî ya vê diyardeyê ye. Mebesta min ew e ez li ser hin tiştên ko di civak, dîrok, çand û siyaseta kurdî de yên bi diyardeya mirovperestiyê ve tên girêdan rawestim. Hêviya min jî ew e ko hin zana û pisporên me, çi di warê siyasetê û çi jî di warê ramanê de, rojekê bi aramî û bi mejiyên nexesandî bikaribin di der heqê vê diyardeyê de bi kûrehûrî binivîsînin.
Gelo çima ez xwe qure dikim û dibêjim bi mejiyên nexesandî?
Dema cotyaran ga dixesandin amanca wan ew bû ko erkê gayan tenha bibe ji bo cotî, nezêde! Vêca mejiyê mirovî jî endameke ji endamên laşê mirovî ye. Erkê mejî gelekî giran e. Mejî dike ko mirov bifikire, tiştan bide ber hev, encamên kirina bibîne û hwd. Tiştê herî xirab ê ko diyardeya mirovperestiyê bi mirovî dike erkê mejiyê wî xirab dike û ji çalakiyê sar dike. Mirov dê her tiştê ko serok dibêje û dike bi korayî qebûl dike. Yanî bi gotineke dî mejiyê mirovî tê xesandin.
Şairê rûs ê bi nav û deng Yevgînî Yeftoşinko piştî 10 salan ji mirina Stalînî (1953) dibêje ko ew gihîştiye qenaetekê ko ziyana Stalînî ya herî mezin ne emrên wî yê girtin û kuştinê bû, lê belê xirabkirina ruhê mirovî bû.
Çi cudabûn di nav olperestî û mirovperestiyê de tune ye. Serok, pêxember û Xwedê dikivin yek sewiyê. Di olperestiyê de û herweha di mirovperestiyê de jî rexn li serokan, pêxemberan û Xwedê qe nabe ji ber ew <>. Di helbestekê de, di rojnemeya Partiya Komunîst a Sovyêtê (Pravda, 1936) A.O Avdienko weha dibêje:
Stalinê mezin, ho serokê milletan!
Tu yî yê mirov aniyê dinyayê.
Tu yî yê bihara bi kulîlkan çêdike.
Tu yî yê dike têlên mûsîqayê bihejin
Gelo mirov, di şûna peyva Stalîn, dayne Xwedê ew dê nebêje qey şairekî file, cihû yan misilman ew helbest nivîsiye? Ma xesandina mejiyî çi ye heger ne ev be?
Berî çend salan (hewce nake ez xwe biêşînim û bêjim ka kîj sal, meh û roj bû, ji ber dibe ko ji bîra kesên mejîxesandî çûbe lê hê di bîra gelek mirovên ne mejîxesandî de maye) paneleke siyasî di stodyoyên Med TVyê de li dar ket û di wê panelê de serokê PKKê bi telefonê ji Şamê (paytexta Sûriyê) beşdarî panelê bû. Ji mirovên li stodyoyê beşdar bûn rehmetiyê Hemreş bû. Rehmetî û Ocelan ketin qirka hevûdu û serokê PKKê emrê xwe da bi qewirandina Hemreşî. Helbet ji bo min kir û meslekê Ocelanî qe xerîb nayê ji ber ez dizanim bê ew çi mal e û malê kê ye. Lê ya xerîb û herî xirab ew bû ko hin kesên ko xwe rewşenbîr û serbixwe dinasin li wir rûniştibûn û qe dengê xwe ji bo ziyan û finasa Ocelanî nekirin. Ma gelo xesandina mejiyî çilo ye?
Hemû miletên cîhanê hez ji qehremanênê xwe dikin, rêzê li wan digirin û heykelên wan piştî mirina wan li meydanan datînin, lê hezkirin û rêzlêgirtin ji mirovperestiyê cuda ye. Hezkirin û rêzlêgirtin çavên rexneyê nagirin û bi çi awayî mejiyê mirovî naxesîne.
Gelê kurd jî hez ji qehremanên xwe dike û rêzê li wan digire ji ber qehremanên me wa dikirin ko dijminên bi xwe mecbûr dibûn rêzê li wan bigirin. Şêx Ubeydullahê Nehrî, Şêx Seîd, Seyid Riza, Şêx Mehmûdê Berzencî, Qazi Mihemed, Mela Mustefa Barzanî û Ebdirihman Qasimlo qehremanên me ne yên ko xerîban berî merivan li çalakî û tekoşîna wan bi rêz û matmayîbûnê dinêrîn. Tu kesî ji wan dawa ne tenha perestî lê rêz û hezkirinê li gelê xwe nekir. Lê wan, bi meslek, bîhnfirehî û tekoşîna xwe, rêz û hezkirin li ser gelê xwe ferz kirin.
Di warê meslekê Ocelanî de tu kes ji bilî Sedam Hisênî naye bîra min. Gelo ji bîra kesî çûye bê çi bi serê heykelê Sedamî hat? Û paşê jî bê çi bi serî wî bi xwe hat?
|
