Nefel

[ ÇARŞEM, 2024-12-04 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

KOLUMNÎST

cyklokapron miscarriage
cyklokapron 500 mg pris cyklokapron xarelto cyklokapron canada
Mesûd Barzanî dikare Kurdistanê ji sertixûbiyê xelas bike

STOCKHOLM, 25/3 2006 — Eve zêdetirî pêncsed salan e ko Kurdistan serheda yanî sertixûba xwezayî ya di nêvbera farisan û tirkan de ye. Eve dor sed salan e jî ko Kurdistan bûye sertixûba di nêvbera faris, tirk û ereban de û Îran, Tirkiye, Sûriye û Iraqê Kurdistan kirine mertalek di nêvbera xwe de û pê xwe ji hevdu diparêzin.

Di dema sefewî û osmaniyan de di sedsala pazdehê de bi arîkariya osmaniyan serdarê kurd Idrîsê Bidlîsî qismekê mezin ji mîrên kurdan li dor xwe kom kir û li aliyê împeretoriya osmaniyan herêmeka Kurdistanê ya otonom ava kir. Osmaniyan ji bo parastina tixûbê xwe ji sefewiyan Kurdistan wekî herêmeka tampon û otonom ava kir û pişta wê girt.

Piştî wê peryodê desthilata kurdan ya reel bi rêya mîrekiya Botan û bedirxaniyan di sedsala hejdehê de binecih bû û mîrekiya Botan desthilata xwe ya siyasî û îdarî li qismekê mezin yê Kurdistanê ji Diyarbekirê heta Urmiyê berfireh kir û heta sala 1847-ê jiya.

Her piştî mîrekiya Botan mîrên Şemzînanê bi rêberiya Şêx Ubeydullahê Nehrî desthilat li qismekê hêj mezintir yê Kurdistanê kir û tixûbê wê li rojavayê heta nêzîkî Diyarbekirê dihat û li rojhilatê jî heta Mehabad û mîrekiya Erdelanê diçû û heta salên 1880-yê berdewam kir.

Dema ko em li van pêncsed salên borî ya dîroka Kurdistanê temaşa dikin xuya dibe ko kurdan nekariye dewleteka kurdî ya serbixwe ava bikin û Kurdistan hertim di nêv hesabên stratejîk yên împeretorî û dewletan de bûye sertixûbeka parastinê ko pêxemberê kurdayetiya modern Ehmedê Xanî jî di “Memozîna” xwe de behsê dike û dibêje “Goya ko li serhedan kilîd in / Her ta‘ife seddek in sedîd in”.

Vêca heger em li dema nêzîk ya Kurdistanê vegerin û behsa nimûneya temenkurt ya Komara Kurdistanê ya Mehabadê nekin di destê me de dimîne ew kiyanê siyasî yê ko îro li başûrê Kurdistanê heye.

Başûrê Kurdistanê ji aliyê qewareyê cografî ve ji herêma mîrekiya Botan, mîrekiya Şemzînanê û mîrekiya dema Idrîsê Bidlîsî biçûktir e û heger başûrê Kurdistanê cihê lingên xwe saxlem neke û tixûbên xwe yên cografî jî fireh neke ew jî dê bibe sertixûbek di nêvbera Tirkiyeyê û Îran û Iraqê de û di hesabên stratejîk de dê hertim xetera têkçûna wê hebe.

Serokkomarê Iraqê û sekreterê giştî yê Yekîtiya Niştimanî ya Kurdistanê Celal Talebanî berî demekî ji medyaya tirkan re got heger erebên sinî dewletên ereban hebin û erebên şîî jî Îran hebe kurdan jî Tirkiye heye. Ev lojîk bi xwe piştrast dike ko Kurdistan û nemaze başûrê Kurdistanê sertixûbek e di nêvbera Tirkiye, Îran û Iraqê de û heger pêwistiya Tirkiyeyê bi kurdan hebe dê pişta kurdan bigire.

Bêguman ji bo hesabên rojane û salane kurd mecbûr in ko hevalbendiyê digel hinek dewletên heyî bikin da her ji niho ve têkneçin. Lê belê ji bo hesabên stratejîk yên sedsalan kurd mecbûr in ji nêv destûlingên tirkan, ereban û farisan derkevin û Kurdistaneka mezin ya cîrana Tirkiye, Îran, Sûriye û Iraqê ava bikin û Kurdistanê jî ji sertixûbiya xwezayî ya di nêvbera van dewletan de rizgar bikin.

Ji bilî dewletên ko Kurdistan dagîr kirine niho aktoreka nû jî derketiye û behsa Kurdistanê wekî tixûbê xwe yê rojhilatê dike. Yekîtiya Ewropayê û nemaze Brîtanya dihesibîne ko bakurê Kurdistanê sertixûbê Yekîtiya Ewropayê yê li rojhilatê ye.

Ji bo ko başûrê Kurdistanê bikare bijît divêt berî her tiştî desthilateka yekgirtî ya xurt li başûr ava bibe. Û paşê jî divêt başûrê Kurdistanê ji bo parastina xwe tixûbên xwe berfireh bike û bi kêmî digel bakurê Kurdistanê dewleteka kurdî ya serbixwe ava bike. Yan ne başûrê Kurdistanê heger sed salan jî bi vî qewareyê xwe yê cografî yê niho ve bijît xetera ko ew rojekê di nêv lingên dewletên mezin de têkbiçe heye.

Serokê Kurdistanê Mesûd Barzanî niho şansekê mezin heye. Nasyonalîzma kurdî li ti deman wekî niho li seranserê Kurdistanê belav nebûye. Heger Mesûd Barzanî bi problemên îdarî yên rojane yên Kurdistanê ve mijûl nebe û Bexda jî nebe belaya serê wî ew dikare rêberiya miletê kurd hemiyê li herçar parçeyên Kurdistanê bike û Kurdistanê jî ji qedera wê ya sertixûbiyê xelas ke da careka dî dema behsa Kurdistanê têt kirin yekser Tirkiye, Îran, Sûriye û Iraq neyêt bîra kurdan û dinyayê.

***

Têbînî: Bêjeya "serhed" yanî "serhidûd" bûye navê herêmeka bakurê Kurdistanê û ji ber hindê heta niho jî ji devera Mûşê û heta Qersê re dibêjin "serhed" çimko ew herêm li ser tixûbê osmanî û sefewiyan bû.

Heta niho jî gelek kurd navê "Serhat" û "Sero" li zarokên xwe dikin û ew herdu nav jî ji bêjeya "serhed-ê" çêbûne.

-----------------------------------

Nivîskar: ARIF ZÊREVAN
Weşandin: 2006-03-25
Xwendin: 7239