HEWLÊR, 9/12 2008 — Kurd li çi parçeyeka Kurdistanê li goreyê kawdan û rewşên heyî naxebitin. Sedemên vê jî gelek in. Ez li vêderê naxwazim qala hemî sedeman bikim, lê mumkin e ko ji wan ev bin: bêtecrubeyiya kurdan di warê dîplomasiya navneteweyî û herêmî da, aloztirbûna hevkêşeyên (muadele) siyasî, nebûna hişyariya siyasî ya giştî di nav rewşenhizrên kurdan da, arîşemendiyên revanî (psîkolojîk) di nava kitekesên civaka kurdî û di nava civakê bi xwe da, zordestiya bêqam ya dagîrkerên Kurdistanê, nebûna piştevaniyeka navneteweyî ya rast û dirist jibo doza kurdan, yeknegirtina kurdan, xiyanet û gelfiroşiya serok û rêberên kurdan, cihnasiya siyasî (jeopolîtî) a Kurdistanê.
Lê bi nihêrîna min derdê serbarê hemî derdan, maka hemî kulan û xeman xwekêmdîtina kurdan e. Ev xwekêmdîtin berê jî hebûye, lê niha gelek eşkiratir û berçavtir e. Eger rast be ko Baba Tahir kurd bûye, ew divê kurdê herî pêşîn be ko bi belge tûşî vê girêya revanî (psîkolojîk) bû. Dibêjin ko wî derheqa kurdbûn û nezanbûna xwe da weha gotiye: “Emseytu kurdîyen we esbehtu erebîyen.” Anko ez nivistim kurd û şiyarbûm ereb. Bi gotineka kurttir û kirmancîtir, ez nezan nivistim û zana şiyar bûm. Baba Tahirî kurdbûna xwe wekhev digel nezaniya xwe û zanayîiya xwe wekhev digel erebbûna xwe dîtîye.
Lê niha rewş hêşta dijwartir û xerabtir e jî. Em wekî parek ji cîhana sêyê xwe li beranberî rojavayiyan û cîhana yekê kêm dibînin. Di vê da, em û dagîrkerên Kurdistanê hevpar in. Tirk jî, faris jî, ereb jî xwe li beranberî rojavayiyan kêm û biçûk dibînin. Em hemî wesa dihesibînin ko ew ji me pêşkevtîtir û “mirovtir” in. Em hemî wesa dihesibînin ko zincîra werar û pêşdaçûnê zincîreka hêlanî û rast e.
Çawa ko mirov ji meymûnan peyda bûne û werar kirine û paşê ji mirovên şkeftan bûne cotkar û bajarî, wesa jî divê ber bi rojavayîbûnê biçin, da baştir bibin mirov. Piraniya me, eger em newêrin vê bibêjin jî, wesa difikirin. Lê derdekê girantir ew e ko gelek ji kurdên ko keys û derava niyasîna Rojavayê û rojavayiyan peyda nekirine, xwe li himberî Tehran û Stenbol û Bexda û Şamê jî kêm dibînin. Pir ji kurdên bakurê Kurdistanê dema bi tirkî dipeyivin pirestîj û serbilindiyekê di wî karî da dibînin. Piraniya xortên başûrê Kurdistanê jî ko ji kerema Xudê û ne ji ciwamêriya xwe nizanin bi erebî biaxivin, pirestîjê di guhdarîkirina stranên erebî da dibînin.
Ev paradoks û hevdijî, hevdijiyeka kujek û qatil e. Xortên kurdan xwe jibo doza kurdan didin kuştin, lê bi xwe nizanin bi kurdî xeber bidin, an pirestîjê di kurdiyê da nabînin. Bi awayekê nepen, ew ji kurdbûna xwe nerazî ne. Ew di dilê xwe da ji Xudê jî gilî û gazindan dikin ka çima ew kirine kurd.
Vê xwekêmdîtina li beranberî rojavayiyan hemî aliyên jiyana me vegirtine. Em êdî wekî wan kincan li xwe dikin. Li salên 1970an heta dawiya 1980an xortên kurdan hebûne ko jiber lixwekirina kincên kurdî li rojên mîna Newrozê hatine şehîd kirin. Lê niha ji serokê Kurdistanê pêvetir kesek ji karbidestên hikûmeta Kurdistanê li xwe nagirit kincên kurdan li xwe bikit. Ew di wan kincan da paşdemana xwe dibînin. Tenê yek kes ji xwendinkarên zanîngehan jî li Kurdistanê bi kincên kurdî naçit zanîngehê.
Hemî derên Kurdistanê bûne sîtî (city): Dream City, High City, New City, Naz City. Hemî sûk û dikan bûn markêt û sûpermarkêt. Hemî bernameyên radyo û televizyonan jî bûne ewrûpayî: Stratîj, Zoom in, Statîka, Sînematîka, Panorama, … Serdêr û bindêrên hemî rojname û kovaran bûn peyvên ewropayî. Berê li salên 1980an digotin berhelistkar niha dibêjin opozisyon, berê digotin hîwar, niha dibêjin diyalog, berê digotin serdêr, niha dibêjin manşêt (û bi rastî ez mam şêt ne ew!), berê digotin bername, niha dibêjin program, berê digotin….
Ev xwekêmdîtin bûye sedema zarvekirin û teqlîdeka tivav ya diyardeyên jiyana rojavayî. Di vê da rewşenhizir û xwenda û nexwenda wekhev in. Bêkar û karbidest, gundî û bajarî, jin û mêr, zaro û zelam, hemî, wekhev in. Piraniya karbidest û berpirsên mezin zaroyên xwe dişînin dibistan û xwendingehên ko ne yên kurdî ne, Şweyfat, Îşik, Nîlûfer, ….
Hikûmeta Kurdistanê zêdetir ji her eyd û cêjneka dî, çi yên bisilmanan (mîna eyda remezanê û qurbanê) û çi yên kurdî (mîna newrozê an cejnên êzidiyan), pareyan li cejnên mîna serê sala zayînî dimezêxit. Li şûna avakirina dibistanên zêdetir em sûpermarketên zêdetir ava dikin, li şûna avedankirina gundên kurdan, em gundên emrîkî, elmanî, inglîzî û îtalî li Kurdistanê ava dikin.
Hemî tişt bi şehnazî wekî tiştên ewropayî dihên nasandin: şehkirina pirçê, kincên jinan û mêran, şêwazê raêxistina navmalê, darên ser cadeyan, navên dikanan û cihên karî.
Bi rastî serûkaniya van hemî bizavên zarokanî xwekêmdîtin e. Derdekê ko dermanekê wesa zû jî jibo nahêt dîtin. |
