Diyarbekira şewitî dor beden e,
Kevirên dorê tev birrîn e,
Tû yê were qapaxa dilê min veke; mêze ke,
Bi çavên xwe bibîne ko tev kul in, merrez in,…!
DIYARBEKIR, 8/4 2006 — Ji salekî zêdetir e ko hem ji aliyê PKKê ve û hem jî ji aliyê dewletê ve bi pêkanîna hinek çalakî û daxuyaniyên ko civakê terorîze bikin, diyar bû dê pêleka tundrew bêt. Bi taybetî newroza vê salê wek destpêka van bûyeran dihate nîşandan. Ji aliyê PKKê ve newroz wek “Newroza Ocalanî” hatibû îlankirin. Ji aliyê dewletê ve jî newroz, wek destpêka pêleka nû ya çalakiyên tundrew ên PKKê dihate nîşandan. Ji ber van daxuyaniyan û hinek çalakiyên din, newroza îsal ji aliyê civak û saziyên siwîl ve wek destpêka vê pêla tundrew dihate dîtin.
Ji bo vê di Roja 17.03.2006 de li Diyarbekirê bi beşdarbûna 21 rêxistinên sivîl bi civîneka daxuyaniya çapemenîyê “çalakiyên tundrewî” hatin şermezar kirin û bangewazek bo “pêşîlêgirtina geşbûna pêla tundrewî û aştiya civakî” hate kirin. ÎHDya Diyarbekirê tevî vê civînê nebû û derûdorên PKKê jî nerehetiya xwe ya derbarê vê civînê dîyar kirin.
Mimkun bû ev bûyerên ko îro li Diyarbekirê û bajarên din çêdibin, wê bi bûyerên hîn mezintir roja newrozê dest pê bikira. Belkî wê rojê mecala pêkanînê çê nebû.
Lêbelê bi ya min ev pêvajo mîsoger bû. Aşkirabûna çalakiyên Şemzînanê û pêvajoya piştê wê, hinekê li pêşiya vê pêla tundrew rê teng kir. Daxuyaniya Yekîtiya Ewropayê ko digot “ordu ji şerê bi PKKê re hez dike”. Pişt re jî daxuyaniyên serokê îstixbarata polîs û îdianameya sewciyê Wanê di derbarê bûyera Şemzînanê de, aliyê eskerî pirr aciz kirin. Li ser vê yekê eskeran ultîmatomekî tund da hikumetê û ew tehdît kir. Hikumetê ne karî xweyîtîyê bi mudirê polîs bike, ko gotibû “diz ji malê be, kilît kêrî tiştekî naye” û ne jî karî xweyîtîyê li sewciyê xwe bike. Di encamê de hikumetê paşde gav avêt yan jî mecbûr ma ko bi ya eskeran bike. Encama vê yekê jî geşkirina pêla tundrew bû.
Bi gaza kîmyayî kuştina çardeh çekdarên PKKê bo berdewamiya pêla tundrew bû. Lewra kuştina bi vî awayî ne ya yekemîn e û ne jî dê ya dawî be. Ev bûyer kêrî her du aliyan jî hat. Di dema belavbûna dengûbasê kuştina çarde çekdarên PKKê de ko çar ji wan diyarbekirî bûn, diyar bû wê tevlihevîyeke tundrew çêbe. Roja ko bûyerên Diyarbekirê dest pê kirin, rojekî beriya wê bi emrê qumandar, jin û zarokên esker û polîsan neçûbûn ser kar û dibistanan. Hêzên ewlekarîyê zanibûn dê bûyerên pirr girîng çêbin. Herweha di roja 27.03.2006 de bi navê PKKê li Diyarbekirê belavokek hate belav kirin. Di naveroka vê belavokê de bang li xelkê dikirin û digotin “bila her kes kepengên dikanên xwe bigrin, zarokên xwe neşînin dibistanan û bi xwe jî neçin ser kar.”
Di dema veşartina cenazeyan de tehrîkên ko dihatin kirin, diyar dikir ko ev roj li benda bûyerên girîng in. Helwesta xelkê li hember cenazeyan, reaksiyoneke xwezayî û civakî bû. Lê çarçove û awayê pêkhatina vê reaksiyonê mijara gengeşîkirinê ye. Bêşik ji derve de bo yên biyanîyan kolanên bajarê Diyarbekir ji dîmenên “întîfadeya” filîstiniyan kêmtir nebû.
Bi rastî jî sê-çar roj pêlên dûyê reş li kolan û asîmanên Diyarbekirê hildibû; bi taybetî jî li taxa rezan. Bîna şewata lastîkên reş, benzîn û bombeyên gazê li zikak û kolanên Diyarbekirê vegirtibû. Zarokên deh-panzdeh salî kevir dihavêtin polîsan û li dora agirê lastîkên reş bi helqe gêre dikirin. Ne diyar bû ko dîlan e, şer e yan şîn e. Yan jî ji bo wan hem şer bû, hem dîlan û hem jî şîn bû.
Bi rastî jî dema ko mirov li daxuyanî û gotar û hinek çalakiyên van demên dawî yê hêzên ekserî û Ocalanî binêre, nizîkê salekî ye ko nîşanên hatina vê pêla tundrew û xwînrij bi zelalî xuya dikir. Lewra îhtiyaciya herdu aliyan bi xwînê hebû. Wek dema destpêkê jî, newroz dihate nîşankirin. Her çiqas roja newrozê li Diyarbekirê bûyerên girîng pêk nehatin jî, dîyar bû ko tengezariya nava civakê dom dike. Û bombe li roja veşartina cenazeyan hate teqandin.
Her çiqas bûyerên Diyarbekirê û bajarên din ji aliyê hinek nivîskar û sîyasetmedaran ve bi gotina “provakasyonê” bêne îzahkirin jî, bi ya min ev terz îzaheke giştî, bi awakî zelal armanca li pişt van bûyeran dîyar nake. Di bûyerên wisa de, divê em li têkiliya peydabûna sebeb û encamên bûyeran binêrin. Encam ji kê re fayde bîne, xwediyê bûyerê jî ew in. Di vê çarçovê de dema ko em van bûyerên li Diyarbekirê û bajarên din qewimî binêrin, du aliyan ji van bûyeran sûd wergirtine; yê yekemîn, hêzên ekserî yên Tirkiyê û yê duyemîn jî PKK ye.
Di encamê de ji aliyê hêzên eskerî ve: Ya yekemîn; bûyerên çêdibin li hember hikumet û saziyên siyasetê rewşa eskeran bihêztir dike; piştî bûyerên Şemzînan û Geverê, hikumeta AKPê soz da ko dê bi ser van bûyeran ve here û hêzên li pişt van bûyeran diyar û teşhîr bike. Li ser vê daxuyaniya hikumetê, serokê leşkerê erdîyê Yaşar Buyukanit ji bo zabitên çalakvan daxuyanî da go "ez wan zabitan nas dikim, ew zarokên baş in." Bi vî awayî di destpêkê de pêşî li hewldanên hikumetê hate girtin.
Piştî weşandina îdianameya sewciyê bûyera Şemzînanê jî serokerkanî daxuyanî da go “Hêzên çekdar ên tirk bi temamî agadarê va hewldanên li dijî wî ne, dê bi rêya yasayê hetanî dawî taqîba wan bikin.” û “dest ji taqîbkirina van hewldanan bernedin.” Û her weha di berdewamiya daxuyaniya xwe de digot: “Divê li hember vê sucdarkirina bi mexsed û neheq a derbarê hêzên çekdar ên tirk, beriya her tiştî yên bi yasayî mesul in helwêsta xwe nîşan bidin, vê êrîşê bi her alî ve zelal bikin, meqam û rewş û statuya kevnezihniyeta li pişt van bûyeran çi dibe bila bibe divê ji raya giştî re bête aşkira kirin û di derheqê wan de mewzuata qanunî bête tetbîq kirin. Û di derheqê sewcî de ji bo meqamên eleqeder me hewldanên xwe kirine.” “Em wisa guman dikin ko ev îdianame, li dijî hesabdîtina me ya bi PKKê re hatiye nivîsandin.” Li ser van daxuyaniyên tund, hikumetê bi xwe jî nikarî piştgiriya daxuyaniya mudîrê polîs û sewciyê xwe bigre. Serokê îstixbarata polîs mecbûr ma ko îstifa bike.
Yê duyemîn; hikumeta Erdoganî di çarçova muktesebata Yekitiya Ewropayê de hinek guhartin li ser kaxizê çêkiribe jî, hîn dest bi tetbîqkirinê nekir di encam de mecbur ma ko paşde gav bavêje. Eger Erdoganî di çaresekirina mesela kurd û Qubrisê de mesafekî baş bigirta dê li hember eskeran rewşa xwe bihêztir bikiria. Lê mixabin evro hikumeta Ak-Partî li hember eskeran wenda kir.
Yê sêyemîn: Di hevdîtina cîgirê serrokerkanê ekserî Yaşar Buyukanit û Erdoganî de, hikumet ji aliyê hêzên eskerî ve hate tehdît kirin û eskeran bernameya xwe bi hikûmetê da qebûl kirin: Yasaya nûh ya tekoşîna bi terorê re dê bête qebûl kirin; bi her alî ve dê kontrolkirina herêma Kurdistanê bikeve destê eskeran; ya din jî dê bêjin “em dişibin bi xwe” û “rewşa me ne wek ya dewletên ewropî ye”, nabe ko bi minasebeta muktesebata Yekîtiya Ewropayê tesîra orduyê bête kêm kirin û şikestin.
Yê çaremîn: Bi sebeb nîşandayina bûyerên vê dema dawî li ser sînorên başûr zêdekirin û bicîkirina yekîneyên ekserî; bi taybetî ji ber pirsgirêka Kerkûkê tehdîdkirina Hikûmeta Hererêma Kurdistanê û her weha bi îhtimala guhartinên Projeya Mezin a Rojhelatanavîn, tirsandim û tehdîtkirina kurdên parçeyên din e.
Xaleka dî ji aliyê PKKê ve encama bûyeran e: Yê yekemîn; li piştî pêvajoya girtina Ocalanî, helwesta wî ya li mehkemê, daxuyanî û lênêrînên wî yên ji bo çareseriya pirsgirêka kurd, hem di nav PKKê de û hem jî di nav gelê kurd de nerehetiyeke berçav peyda kir. Di encamê de bi kesayetî yan jî bi grupî gelek însan jê veqetiyan û rexneyên tund li PKKê girtin. Li ser civata kurd ew bandor û heybeta PKKê ya berê şikest; di nav gelê kurd de tesîr û tirsa PKKê ya berê pirr kêm bû, êdî nedikarî wek berê hinek gotin û biryarên xwe bi civakê bide qebûl kirin.
Bi taybetî van demên dawî ji bo salvegera girtina Ocalanî, bang û çalakiya wan a bo kepengdanînê ji aliyê girse û esnafan ve nehate bi cî anûn û ji xeynê qismekî pirr hindik ê taxên derûdorên bajêr, kesî kepengên (deriyê) dikanên xwe nedadan. Ji ber vê, di Diyarbekirê û bajarên din de bi hestên întiqam û kînê êrîşkirina li ser dikanên esnafan, wekî tête gotin tenê ne ji ber reaksiyon û bêkontrolîya xwepêşandanan bû, armanca van êrîşan ew bû ko cardin kontrola li ser civak û girseyan bête bi dest xistin.
Yê duyemîn: Van du-sê salên dawî ji bo jinûverêxistinakirina tevgera netewî ya kurd li ser zemîneka netewî-demokratîk, xebat û hewldanên kadro û grubên kurd zêdetir û bihêtztir bûye. Hem dewlet û hem jî PKK ji vê yekê nerehet e. Di vê pêvajoya nûh ya şer û dijwarîyê de, dê pêşiya xebatên li dervayî PKKê bête xetimandin û girtin.
Yê sêyemîn: Evro ji hemû deman zêdetir pirsgirêka kurd û Kurdistanê di rojeva siyaseta dinê de ye. Bi rêbaz û çalakiyên tundrew û bêarmanc, dê doza rewa ya kurd careka dî bête terorîze kirin. |
