Nefel

[ ŞEMÎ, 2024-04-20 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

KOLUMNÎST

Wêneyeke Iraqa paşerojê

HEWLÊR, 21/11 2010 — Kurd rola xwe di Iraqa nû de bi başî dibînin, û bi nêzîkahiyeke pêbawer bervê diçin û bergiriya wê dikin. Lê hindek car di ragihandina erebî de her wiha di ragihandina Iraqî de dengin ko gilî û rexneyên birrinde arasteyî aliyê kurdî dikin “bêguman piraniya wan dengan tênegihiştî ne” û tawanbar dikin bi xwevedizînê ji cîbicîkirina erkê ser milê wan.

Hindek kes bi mebest dûrtir diçin û çêra pêwendiyên gumanbar yên desthilata kurdî dikin. Ev hemû gotinê kêrç û vala ne û di dema rastiyê de kes li wan gotinan xwedî dernakeve.

Berî çend rojan berevajiyî wan gotinan me bi çavên xwe dît. Di rastiyê de qet rojekê dîroka tevgera kurdî li Iraqê pêwîstî bi belgeyan nebû ji bo çespandin û piştrastkirina netewetiyê xwe ya Iraqî. Ji Mistefa Barzanî de bigire ta Mesûd Barzanî kurdan qet û qasî mûyekê jî destberdariya berjewendiyên bilind yên welat nekirin bi tevî fişara navekî û derekî li ser wan. Bi berevajiyî wan aliyên Iraqî di van 8 mehên piştî hilbijartinên adarê de qet dest ji berjewendiyên teng yên taîfî û partiyî û pêwendiyên gumanbar ji dewletên derekî bernedane. Her aliyekî ben berev xwe dikêşa.

Nebûna vîneke neteweyî bo pêkanîa hikûmeta nû di heyama kêşeyê de ne pirseke hêsan bû, ta gihişte radeyekê ko reşbîniyê xwe berda kolana Iraqê û zimanê axaftinê di navbera iraqiyan de bû ye çek teqemenî û karên terorîstî, ta destpêşxeriya Serokê herêma Kurdistanê Mesûd Barzanî hat û vîna neteweyî vejand û iraqî di bin sîwana welêt de kom kirin. Pirsgirêk hindekî vebû û hêvî û mitmane di kolanê de vejiya. Ji demekê de çavên iraqiyan li rola pêşengî ya kurdan bû û bi taybet Mesûd Barzanî ko li ba iraqiyan ev mirov serkirdeyekî bi niştiman perwerî û rasterûyiyê de kesek nagihêjê.

Ev jî rola rûmetdar a kurdan di welatê wan ê mezin de diyar dike, lê rola aliyên din û bizav û hewldanên wan ên di ayinde û paşerojê de bo rizgarkirina welat cihê guman û şikê ye, ne rola kurdan. Bila bizanin çon ew aliyanane ji hev re nakok û neyar in, tevî ko çend roj li ser rêkeftina wan re derbaz nebûye lê em dibîni çawa ew li ser ekranên televizyonan şerê hevdu wek cihêlan dikin. Ev barûdoxa welat qet pêbawer nîne ji bo meh û salên bên. Ji niha ve em dikarin pêjna barûdoxeke xerap di xeyala çavên xwe de bikin.

Rast e di rewşeke nazik de çareserî jî nazik û hestyar dibe, û rêkê li ber teqînê digire û derfetekê dide ji bo hizirkirinê û lixwevegera hemû aliyan eger ew bixwazin. Rewşên nazik rê nadin çareseriyekê hemdemî ji bo pirsgirêkên aloz, di vê de jî ti gilî li ser kesî nîne, lê çareseriya demkî “wek rêkeftin niha ye” du rêyên cîwaz dide pêş, rêya yekem: ya baş e, eger niyet û niyaza baş di hizir xeyalan de hebe, rêya duyem: ya xerap eger niyet û niyaz wekxwe bimîne û berev başiyê nehê guhartin, ew îhtîmala têye ber çavê her çavdêrekî ko rewşa Iraqê dişopîne ya duyem, ko “mixabin” wek diyar e ray û boçûnên aliyên siyasî nahine guhartin.

Berî hemû tiştî dahênana desthilateke nû li Iraqê bi navê “Encûmena Siyasî bo Siyasetên Bilind” benc û hişber e ji bo êş azara ko bi salane bi leşê welêt ketiye, û bizavek e bo avakirina hevsengiyê di navbera serkirdeyên şiî û sunniyên Iraqê yên nakokîdar de. Bêguman hevsengî tiştekî baş e eger bi başî bihê bikaranîn, lê jixwe kêşe ew e eger alî hevsengî nebin. Lê ne dûr e ko ew hevsengî bibe kelem li ber pêşkeftin û demokrasiyê ko ew jî çirûska hêviya iraqiyan e.

Hemû rejîmên demokrat bi 3 desthilatan ne 4an tên birêvebirin ko ew jî yasadanan, dadwerîn, cîbicîkirin, lê ev dahênana me ya nû bêguman beşekî ji here sê desthilatan werdigire û bi taybet desthilata cîbicîkirinê ya “serokwezîr”, ev jî tê wê wateyê em razî bin yan na ko em ji tengijeyeke derdikevin û em ê têkevin tengijeyeke din. Nûrî el-Malikî ji niha ve nerazîbûna xwe derdibire li ser kêmkirina desthilatên serokwezîr, ev jî destpêka milmilaneyeke nû ye di navbera wî û desthilata nû de.

Metirsiyeke din heye ko ew jî gihandina Bass bo desthilatê, ev baasiyên bi bîrdoziya xwe ya aloz ko piştî ketinê derket nikarin çi kesî qebûl bikin û erênî û guncaw bin. Serokwezîr el-Malikî ko serokê bloka herî mezin e di nav parlamentoyê de, ji tirsa vegera Baas zirav lê diqetin. Ji ber vê ji dîmena siyasî ya Iraqê dixuye ko Iraq ji gera li dor xwe rizgar nabe, dibe çend salan berdewam bike û bi be asteng li ber pêşketina jiyana demokratîk û cîbicîkirina destûrê yan jî bi kêmanî dê liva wê paşve bixe.

Ji vê dîmena bi mij di Iraqa paşerojê de tenê aliyekî dilxweşker heye ko ew jî beşdariya sunniyan di desthilata siyasî de ko bi salan e ev alî bi karanîna tundûtûjiyê û bi navê berxwedanê xwe daye pêş. Guhartina ev aliyê dîmenê hêviyê dide me ko rêjeya terorê kêm bibe û teqînên li Bexda û bajarên din nemînin û xeyala welatiyan neheje. Lê em ti hêviyê di asoyê de nabînin ko pêvajoya siyasî pêngaveke berev pêş diçe.

Çi guhartin li ewên ko çend sal in li derveyî desthilatê ne diyar nabe, ko wan pêçiyên desthilatê di wê serdema berê de, bêguman vê carê destê xwe li qirika desthilatê tînin hev. Ev jî gire û peywira iraqiyan e ko nehêlin sava û pitik di landikê de bixeniqe. [Aknews]

-----------------------------------

Nivîskar: BEDRAN EHMED badranhabeeb@yahoo.com
Weşandin: 2010-11-21
Xwendin: 10863