Nefel

[ ÇARŞEM, 2024-12-04 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

KOLUMNÎST

Dahata Obamayî kêmtir bûye

HEWLÊR, 20/4 2012 — Li goreyê Jay Lenoyê pêşkêşkarê televizyona NBC a Emrîkayê dahata serokkomar Obamayî di sala 2011ê de 900 000 dolaran ji dahata sala 2010ê kêmtir bûye. Wî ev gotin wekî henek ji bo ko bibêje di dema serokkomariya Obamayî da rewşa aboriya welatê wan xirabtir bûye got.

Lê tiştê ko ez dixwazim bibêjim ew e ko bi henekî an bê henek, rewşa aboriya welatî baş be an xirab, dinya wêran bibe an ava, dahata karbidest û berpirsên kurdan hertim baştir û baştir dibin.

Tiştê ji vê jî balkêştir ew e ko kesek nizane ka dahata wan her mehê çend zêde dibe. Li welatên demokrat zelalî ne tenê zelaliya siyasî ye, zelaliya herî mezin zelaliya aborî ye. Aboriya ko li dawiyê bingehê desthilatê ye.

Ji xwe, tevgerrên demokrasîxwaz li Ewropayê ji xurtbûna ticaret û bazirganiyê dest pê bûn. Ew ne xelkê reş û tazî bûn hawara xwe ji bo daxwazkirina demokrasiyê bilind kirin. Bazirgan û zengînên welatên rojavayî, nemaze piştî şoreşa pîşesaziyê, roj bi roj zêdetir bi giringiya azadî û serbestiyê ji aliyekî û tenahî û êmnahiyê li aliyê dî hesiyan. Hemî bizavên siyasî-civakî yên van 200 salên dawiyê li cîhana Rojava dikarin li vê sêreyê bihên temaşa û şirove kirin. Her ji ber wê ye jî ko bê fehmîna vê xala giring têgehiştin ji mekanîzmên serdest di qada siyasî-civakî-hizirî ya Rojavayê da karekê zehmet e, eger nebêjim hema nemumkin e.

Tevaya welatên cîhana sêyê li derveyî van rewşan bûne û niha jî li derveyî wan rewş û kawdanan da ne. Welatên ne-rojavayî heta niha modelên rojavayî yên pêşdaçûnê dixwazin, lê ji ber çend sedeman di vî karî da serkevtî nebûne. Dibe ko ji egerên herî mezin yên vê serkevtînebûnê nejiyana digel wan rewşên taybetî be ko Rojava di van 200-300 salên bihurî di nav wan da geviziye. Welatên cîhana sêyê bi gelek navên dî jî dihên nav kirin (welatên pêşdaneçûyî, welatên berbipêşçûnê), lê bi nihêrrîna min ji ber vê sedemê, navê welatên dûvelank zêdetir ji her navekê dî îfadeya vê rewşa wan dike.

Ev rewşa kambax a dûvelankiyê ko cîhana sêyê weha bêçare û perîşan hêlaye. Sîstem û pergalên Rojavayê li goreyê hewcedariyên demê û bi viyan û şiyanên bûnbar ên çîn û texên cidacida yên wan welatan û piştî gdllek kevt-û-leftan û cerribandin û şaşîkirinan bi awayên xwe yê niha peyda bûne, werar kiriye û hêşta jî werarê dikin û guhartinan bi ser xwe da û bi ser têgehiştina mirovê rojavayî da diînin.

Lê, li welatên mîna welatê me, ko ne tenê ew rewş peyda nebûne, tu bibêje hema pirraniya rewşenhizir û siyasetvan û siyasetzanên me jî an tiştekî ji wan rewşan nizanin an ko bizanin jî bi rastî tênegehiştine.

Li Kurdistanê gundek nemaye navê "land" an "sîtî"-yekê lê nehatibe zêde kirin. Çi firoştingehek nemaye "mall" an "market"-ekê lê nehatibe zêde kirin. Êdî çi kesekê nanê şevê hebe nemaye ko zaroyên xwe li dibistaneka ingilîzî, tirkî an firansî nedanabe ber xwendinê. Berhemê saziya zimanparêziya Kurdistanê, anko Korrî Zanyarîyî Kurdistan, ew bû ko piştî 40 salên xebatê ne hema zimanê kurdî neparast, navê xwe yê kurdî jî wenda kir û bû Akadîmyay Kurdistan.

Niha jî çawa ko siyaseta me şêlû û ne zelal e, aborî û bazirganiya me jî veşartî û nezelal e. Ji ber ko ew ne bazirgan in ko mîna Ewropaya sedsalên 18ê û 19ê ji bo azadiyeka zêdetir zorrê li hukmetê dikin. Niha bazirgan bi xwe hukmetî ne, an baştir e bibêjim hukmetî ne ko bazirgan in. Nezelalî di herdu qadên siyaset û aboriyê de ziyan û zirarê nagehîne van hukmetî-bazirganan.

Heneka ji hemî henekan tehiltir jî ew e ko ev berpirs-bazirganên vî welatî ji bo 4 mehên dawiyê ji dugiyanî anko hemla jinên xwe diçin welatekê rojavayî da zarokên wan nasnameyên rojavayî bistînin û li Kurdistanê jî wan li dibistaneka ne-kurdistanî li ber xwendinê dadinin, lê ji bo desthilatdarî û siyaset û bazirganiyê dixwazin kurdistanî bin. Ji ber ko êdî kes nabe ko bizane wan çiqas qezenc kiriye.

-----------------------------------

Nivîskar: LEZGÎNÊ ÇALÎ lezginch@hotmail.com
Weşandin: 2012-04-20
Xwendin: 19272