STOCKHOLM, 26/8 2009 — “Kes ji rewşê ne razî ye, lê herkes ji aqilê xwe razî ye.” Ev gotina pêşîyên frensîyan rewşa kurdên bakur xweş îzah dike.
Çi wek takekes, çi wek partî û tevgerên sîyasî, kes ji me, ji rewşê ne razî ye, em hemî gazindan dikin, her yek ji me ji hêla xwe de li pirsgirêkan temaşe dike û li gorî aqilê xwe yê ko pê bawer û razî ye, çareserîyan diafirîne, pêşnîyar dike û bi înadê diparêze û jê danakeve.
Di hin halen de înad û pê li tehtê danîn dibe ko baş be, lê hin mesele hene ko bi înad û aqilê takekesî çareser nabin. Yek ji van mesele û pirsgirîkên welê, doza miletan e.
Miletên modern ji bo selameta civata xwe, li ser bingeha dezgehên modern yên civakî û milî, bi analîzên berfireh li pirsgirêkên xwe hûr dibin; ji gelek alîyan de, bi awayên jihevcuda, lê temaşe dikin û encamê de digihîjin sentezeke herî baş an jî herî kêmxisar.
Herçî li gorî rewşa kurdan e, çend nuxteyên bivê nevê hene ko em karibin wek miletekî bi hev re kar bikin û ji pirsgirêkên xwe re, li heleke mişterek bigerin:
Kurd milet in.
Xwedî welatekî ne.
Divê li welatê xwe bibin desthilat.
Îro li dunyayê hebûna dewlet û miletan li ser vî esasî hatîye danîn û hiqûqa navdewletî jî li gorî van prensîban heye.
Bi gotineke din dixwazim bêjim ko krîterên navdewletî yên ji bo mefûma miletbûnê û hiqûqa navdewletî wek hemî miletên din, ji bo miletê kurd jî destdar e.
Lê, erê ji xwe pirsgirêk bi lê dest pêdikin. Em miletek in, lê parçekirî ne. Me welat heye, lê ew jî parçekirî ye. Dewletine din axa kurdan zemt kirîye û li civata kurd hukumranîyê dikin.
Li ser kîjan bingehê hikumranîyê dikin? Aya kurd hevbeşê hikumranîyê ne? Bersîv ji bo kurdan reşbîn e.
Hebûna kurdan wek milet nayê qebûl kirin û çu hevbeşîya kurdan ya li hikumranîyê nîne.
Kurd ji dezgehên modern yên dewletî bêpar in û heta niha nekarîbûne dezgehên wek yên dewletî jî ava bikin. Ji hêla civaka sivîl de:
Me partî, grûb, komik û takekes hene lê dezgeheke hevbeş nîne…
Me îdeolojîyên cuda hene, lê îdeolojîyeke hevbeş nîne…
Me aqilên cuda hene, lê hişekî me î hevbeş nîne…
Di asasê xwe de ji herkesî bêtir, hewcedarîya kurdan bi dezgehên milî û hevbeş hene. Rewşa kurdan, ji hemî alîyan de bangî civaka kurdan dike:
Eger hûn dixwazin wek hemî miletên modern xwedî mafên xwe yên milî û li welatê xwe desthilat bin, divê hûn li ser asasê dezgehên milî, bi aqilekî hevbeş tevbigerin, we çareyeke din nîne, heke hûn her yek bi aqilê xwe razî bin, hûn ê wek demên berê yek bi yek bibin parîya devê hikumranên xwe.
Ji lewre, madem civak û milet, mefûmên mişterek in, biryar û kiryarên bi navê civak û miletî jî divê hevbeş bin.
Li rûyê erdê tiştekî nuh nîne, tiştên ko bi sedan sal e, civat û miletên din ceribandine û bi aqilekî hevbeş çare jê re dîtine, ew tişt ev sed sal e li dora kurdan diçin û tên. Em li dunyayê û li rex wan civak û miletan dijîn, çareserîya probleman jî kêm zêde wek ya wan e.
Ji ber hindê, divê em qîma xwe bi gazindan neyînin, divê em li ser esasê dezgehine modern, hişekî hevbeş biafirînîn ko em ji razîbûna hişê xwe yê takekesî rizgar bibin.
Serfirazî û bidestxistinên me dê li gorî hêz û hevbeşîya me ya mişterek be.
Hişekî hevbeş ji bo me zerûrî ye. |
