KURDISTAN, 19/4 2009 — Bi mebesta xwendina hûr û zanistî ya dîrokê, û da ko mafê çi rêxistin yan nifşek yan kesatiyekê neyê veşartin; em newoza îsal bi hin diyardeyên wê yên nû û pozîtîv wek xelekekê ji zincîreka dirêj û hevdugirtî ko dema borî bi dema niho ve girêdide, dibînin.
Di destpêkê de xeleka navendî ya girêdayî bingeha bizava Xoybûnê a netewî, ko ji aliyê nifşê dûmahiyê yê şervanên leheng ji lîderên kurdan li Qamişloyê û Sofra Lubnanê di sala 1927-ê de hate damezirandin, heta digihîje xeleka wê ya nûjen û rêxistinkirî di bin siha dewleta Sûriyeyê de di qonaxa piştî serxwebûnê de di avakirina Partiya Demokrata Kurdistanê – Sûriyê di sala 1957-ê de. Wisa heta digihe xeleka din ya giring di xalbingehoka pêncê tebaxa 1965-ê de ko pêvajoyeka nû di jiyana siyasî ya kurdên Sûriyeyê de destpê kir. Qonaxa pêncê tebaxê bernameyeka stratejîk ya nû danî piştî xwendinek hûr û nasîneke nû ji doz û gel û armanc û pêvajo û peywendiyên bi tevgera welatparêz ya demokratîk ya sûrî û kurdistanî û erebî û navnetewî re.
Her weha, piştî jinûvesazkirina rêçik û şêwazên xebatê û rawestandina rikeberiyên heyî nemaze plana erebkirinê (serjimêra awarte û zinara erebî). Heta tu digihe xeleka berî dawiyê di dema meyî niho de ko navine pir û ecêb vedihewîne ko wan jî xizmeta doza netewî kirine. Lê xeleka dawî di vê zincîrê de, vedigere rabûna kurdî sala 2004-ê ya ko wek serhildan an raperîna adarê tête naskirin. Vê rabûnê riyek nû di dîroka tevgera netewî kurdî de vekir û hin encamên nû anîn holê ko li ber e bibin hokarên jidayikbûna tevgerek siyasî kurdî ya nû û yekgirtî. Ev tevgera ko eger pêk were dê encama hemî dîroka me be ji salên 20-ê ji çerxê buhorî heta niho.
Li gor van şert û mercan, newroza îsal hat lidarxistin bi taybet rola rabûna adarê beriya pênc salan pir diyar bû. Gelo çi nû hebû îsal:
Hebûnek bêmînak ya hêzên ewlekarî û leşkerî yên dewleta Sûriyeyê. Hêzên polîs û artêşê û alavên ewlekariyê bi armanca tirsandina kurdan li seranserê navçên kurdî hatibûn belavkirin. Van hêzan şanoyên komên folklorî yên kurdî xerab kirin û bi dehan kes girtin û xistin bin çavan de. Lê rastiya yekê ew bû ko bûyerên ewlekarî yên xwînî çênebûn û kes bi gulleyên rejîmê nehat kuştin. Ev jî vedigere tirsa rejîmê ji dubarebûna bûyerên beriya pênc salan û encamên wê li ser rewşa wê a dijwar li benda destpêbûna dadgeha nêvdewletî ya taybet bi kuştina Herîrî û hema wê di serkeftinê de di ezmûna navnetewî di destpêka vebûna li ser dewletên rojavayê û Îsrailê bi mebesta dûrkirina Sûriyeyê ji hembêza Îranê li gor gotin û daxuyaniyên hêzên rojava nemaze bi amadebûna hin dîplomatkarên rojavayî û hin şandên rojnamegeriya biyanî di newroza îsal de.
Rastiya nû ya dudiyan jî hatina şandeke nêvdewletî li bajarê Qamişloyê bi mebesta çavdêrîkirina ahenga newrozê, ko li piraniya cihên ahengê geriya, ev şande pêk hatibû ji dîplomatkarên rojavayî ji balyozxaneyên DYA-ê, Brîtanyayê, Kenedayê, Norwêjê, Swêdê û Fînlandayê, digel nûnerekê ji bernameyê NY, û bi amadebûna rojnamevanên biyanî ko ahengên devera Cezîrê şopandin.
Rastiya balkêş ya sisyan jî beşdariya bi girseyî ya kurdan di newroza îsal de di navçên Cezîrê Kobanî, Heleb, Çiyayê Kurmênc, Şam û taxên wê, mezintirîn beşdarî bû di dîroka kurdên Sûriyeyê de.
Rastiya çaran jî xuyabûna aliyê gelêrî yê roja newrozê bêyî navçîtiya partiyên kurdî yên siyasî! Çalakiyên hinerî jî bi piranî serbixwe bûn îsal. Komên folklorî xwe bi rê ve dibirin, û bêyî aloziyên ko partiyan peyda dikirin bi ser ketin ko karên hevbeş û serkeftî pêşkêş bikin. Evê jî hîşt yekîtiyek di navbera kom û grûpên hinera kurdî de pêk were, û talêntên rastîne yên berpirsên koman û hinermendan bête xuya kirin. Ev faktor bûn alîkar ko dogma partîtiyê ji ser newroza îsal rabibe, bi taybetî ko carek din cemawerên gelê kurd partiyên xwe derbas kirin û ew li pişt xwe hiştin!
Titşê nû yê pêncan rastgoyiya navgînên ragehandina kurdî ya serbixwe bû ko berevajî yên hizbî karibûn dengê gelê kurd û newroza wî ya îsal bi rengekî şaristanî bigihînin her layekî.
Rastiya şeşan ew e ko beşdariya mezin ya newroza îsal hate xurtkirin bi bizava genc û xwendekaran li zanîngeha Helebê û xort û keçên Amûdê û Tirbespiyê.
Wekî din jî ne her tiştekî nû yê baş û sûdmend e. Mebesta min rûyê dinê serdana şandeya dîplomatkarên balyozxaneyên biyanî li Şamê bo navçeya Cezîrê ye. Ev serdan bi pejirandin û razîbûna desthelatdariya Sûriyeyê pêk hat, û dê desthelatî bê guman wê bi kar bîne dema ko endamên şandeyên biyanî raporên xwe hildin bo berpisên xwe û tê de bibêjin ko kurdên Sûriyeyê di rewşek baş de ne û mafên wan û azadiya wan parastî ye, û cejina xwe a netewî bê desttêwerdana desthelatdariyê û di nav pêlên azadiyê de; bi amadebûna serokên partiyên xwe, vedijînin. Nemaze ko hin rastî ji bala endamên şandeyên mêhvan biçin wek, cejina newrozê bi fermî wek cejinek netewî kurdî ji aliyê rejîmê ve nehatiye naskirin. Eger kurd cejina xwe lidar dixînin ev nayê wê wateyê ko wan mafên xwe ên netewî bi dest xistine. Ne jî tê wateya ko pirsgirêka kurdî li Sûriyeyê li ber çareserkirinê ye.
Her çi biqewime jî encama planên rejîmê û alîgirên wê, dibe ko ji encama guherînên wezîfeyan be di warê berpirsên dosiyaya kurdî li Sûriyeyê; lê rastiyeke rohn û eşkere heye ko divêt ji bîra çi kesê kurdê welatparêz neçe, ew jî ev e ko serokatiyên partiyên kurdî nikarin prosesa siyasî ya dema niho bi rê ve bibin. Li vira, dîsa, pêwîst e em li alternatîveke dî ya baş bigerin, ev jî stûbariya elîta kurdî ya rewşenbîr û siyasî ye. |
