Nefel

[ PÊNCŞEM, 2024-11-21 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

KOLUMNÎST

Bila şoreşa bakûrê Kurdistanê ya binefşî xurtkirina xebata bikaranîna zimanê kurdî li ser her astekî be

STOCKHOLM, 17/6 2007 — Dadgeha Bilind ya dewleta tirk şaredarê Sûrê ji karê wî derxist û meclisa şaredariyê jî fesixand. Motivasyona dadgehê jî li ser vê biryarê xebata serok û meclîsa Sûrê ya ji bo pirzimaniyê û bikaranîna kurdiyê ye. Ev dewlet jî hêj li gor qanûna xwe ya bingehîn ya nijadperist ya ko di Tirkiyeyê de dewleteka bi yek alayî û yek zimanî û yek miletî diparêze hereket dike. Ew ji bilî xwe wekî tirk û ji bilî zimanê xwe yê tirkî zimanên çi neteweyên din yên di nav sinorên xwe de napejirîne.

Wekî me hemiyan hay jê hebû şaredariya Sûrê di warê zimanê kurdî de xebatên baş kirin û xwestin zimanê xwe yê zikmakî bivejînin û bi kar bînin. Wan jî wekî me hemiyan fehim nekir ka çima heq e zimanê tirkî û ingilîzî li cem wan bêt bi kar anîn, lê zimanê wan çend milyon kurdan yê zikmakî ne heq e li ser axa wan bêt bi kar anîn. Ev xebat û karê wan heq bû û dadgehê biryarek neheq li dijî mirovî û azadiya wî ya ji bo bikaranîna zimanê xwe daye.

Berî niha jî dadgehên kemalîst doz ji ber bikaranîna zimanê kurdî li dijî gelek kes û aliyine kurdî vekirin, mîna li dijî HAK-PARê û berpirsên wê. Her ko ev siyaseta wan dijwartir dibe jî xebat û lebatên kurdan yên ji bo mafên wan yên kulturî û neteweyî jî zêdetir dibin û dê bi van rêdar û kiryaran rê li ber wan nehêt girtin.

Wextê Tirkiye di destpêka sedasala bîstê de ji girtina başûrê Kurdistanê (wîlayeta Mûsilê) bê hêvî bû, êdî ew ket bizava asîmîlekirina kurdên bakûrê Kurdistanê û fetisandina hizra neteweyî li cem kurdan. Wê xwest rêyê li ber her bayekê hişyarkirina hizra netweyî li cem kurdên bakûrê Kurdistanê bigire û heta eger ji derveyî sinorên wê jî bihêt. Wextê wê dît ko di Îraqê de, di wî wextî de, behsê mafên kulturî û neteweyî yên kurdan di Îraqê de û ji wan bikaranîna zimanê kurdî têt kirin, wê hewlên mezin dan ko kêm tişt di kurdiyê de zaraveyê kurmancî li başûrê Kurdistanê, ko hîngê di bin destê Îraqa melekî û Birîtanyayê de bû, nehêt bikaranîn. Mebesta wê jî ew bû ko eger kurdên başûrê Kurdistanê yên li ser sinorên wê kurdiya kurmancî, ko her zaraveyê piraniya kurdên bakûrê Kurdistanê ye jî, di perwerde û daîre û weşanê de bi kar bînin, ew dê bi hêsanî kar bike ser kurdên bakûr û hişyarkirina hesta wan ya neteweyî. Heta hedekî ew daxwaza wan ji aliyê xwediyên biryarê ve di Îraqa wî wextî de hatin pejirandin.

Ev geflêkirinên wê yên niha jî li hember desthilata siyasî ya kurdî li başûrê Kurdistanê di roja me ya îro de verêja eynî siyaseta nijadperist ya tirk e û bo rêgirtinê ye li ber hişyarbûna neteweyî li bakûrê Kurdistanê. Bêtir ji heştê salan e ko ew li ser vê siyasetê bi rê ve diçin û qet bo xwe dersan jê nagirin û fehim nakin ko ev bivêneyek e û dê çi zû û çi dereng bibe. Ev biryar û dadgeh û siza û kîn û kerb û gefên wan dê morala kurdan zêdetir bike û dê wan bêtir li ser mafên wan hişyar bike û wan ji nav de bêtir bigehîne yek. Her weçku ev dewleta tuximperist dixwaze bi bêjingê berê rojê bigire.

Divêt reaksiyona kurdan li ser dadgehê û biryar û reftarên dewleta tirk yên ji vî rengî mezin û yekgirtî û planekirî bin. Divêt giş şaredariyên bakûrê Kurdistanê di warê zimanê kurdî û pirzimaniyê de eynî karê şaredariya Sûrê û zêdetir jî bikin. Bila şoreşa bakûrê Kurdistanê ya sipî yan ya binefşî xurtkirina xebata bikaranîna zimanê kurdî li ser her astekî be. Ev pirs û xebata bikaranîna zimanê kurdî ya ko dewleta tirk jê ditirse û li dijî radiweste û ya ko destûra wê jî qebûl nake gavek e ji gavên bingehîn di hişyariya neteweyî de li bakûrê kurdistanê û vekirina deriyê bidestveanîna mafên netweyî ye ji bo kurdên bakûrê Kurdistanê.

-----------------------------------

Nivîskar: Sidqî Hirorî
Weşandin: 2007-06-17
Xwendin: 9439