Nefel

[ ŞEMÎ, 2024-11-23 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

NÛÇE

Ismail Beşikçi ji kurdan re li ser ermeniyan semînerek da

» Beşikçi ji kurdan zêdetir behsa ermeniyan kir

STOCKHOLM, 28/9 2013 — Sosyologê ko bi nijada xwe dikare ne tirk be jî lê belê wekî tirk têt nas kirin, Ismail Beşikçi îro li Stockholmê ji bo kurdên Swêdê semînerek li ser ermeniyan û roman yanî grekiyan da.

Ismail Beşikçi bi qasî seetûnîvekê bêyî vebir bi rêya tercumaneka bi zimanê swêdî ji kurdên Swêdê re behsê kir ka çawa teşkîlata tirkan Ittihat Ve Terakkiyê 1,5 milyon ermenî qir kirine û zêdetirî 700 hezar rom yanî grekî ji Tirkiyeya îro bi darê zorê derxistine û rêkirine Yunanistanê û giravên wê.

Nejixwe ve Ismail Beşikçi dê behsa kurdan û zilma ko dewleta tirkan li kurdan kiriye û dagirkirina Kurdistanê bikira. Lê belê di şona wê de Ismail Beşikçi diçû û dihat li ermeniyan û roman, nemaze li ermeniyan vedigeriya û behsa wan dikir. Em li vê derê behsa hemî nimûneyên wî yên di heqê ermeniyan de nakin lê belê dê behsa hinek îdiayên wî yên zêde beloq û nerast bikin.

Li gor Ismail Beşikçi şêx û axayên kurdan ”tetîkçiyên” yanî kirêgirtiyên Ittihat Ve Terakkiyê û osmaniyan bûn û ermenî bi destê osmaniyan û kurdan hatin qir kirin. Ismail Beşikçi behsa wê yekê nekir ko berî qirkirina ermeniyan ya bi destê osmaniyan, ermenî bi piştgiriya rûsan hatin bakurê Kurdistanê û 500 hezar kurd qir kirin û bi sedan gundên kurdan şewitandin û talan kirin.

Li gor Ismail Beşikçi kurd jî bi qasî tirkan tawanbarên qetliama ermeniyan in û çawa ko sermayedarên tirkan bi mal û milkê roman û gerekiyan dewlimend bûn wisa jî şêx û axayên kurdan bi mal û milkê ermeniyan bûn sermayedar. Ismail Beşikçi wekî nimûne behsa sermayedarên tirkan familyeya Koç û familyeya Sabanciyan kir lê belê yek nimûne tenê jî ji şêx û axayên kurdan yên ko bi mal û milkê ermeniyan bûne sermayedar neda.

Li ser axa Kurdistanê û nemaze li ser axa bakurê Kurdistanê, ne li Wanê, ne li Qersê, ne li Erziromê, ne li Mûşê û ne li ti cihên dî ti caran ax û nifûsa ermeniyan ne ji ya kurdan zêdetir bû û ti milkê wan ko şêx û axayên kurdan pê zengîn bibin nebû. Yanî ev îdiaya Ismail Beşikçi ji serî heta binî derew e. Dewleta Tirkiyeyê dest daniye ser hemî axa Kurdistanê û mal û milkê gelek şêx û axayên kurdan jî kiriye milkê xezîneyê. Dewleta tirkan hinek ji wî milkê xezîneyê paşê dabe hinek axayên kurdan jî ko gelek kêm e nabe nimûneya wê yekê ko li Kurdistanê şêx û axayên kurdan bi milkên ermeniyan dewlemend bûne. Wekî dî jî dewleta tirkan gelek tirk û mihacirên boşnak û bulxar birine û li ser ax û gundên kurdan bi cih kirine.

Gava Ismail Beşikçi behsa vê diyardeyê dike jî ne tenê behsa bakurê Kurdistanê dike û bi giştî behsa hemî Kurdistanê dike. Divêt mirov ji Ismail Beşikçi re bibêje ko li başûrê Kurdistanê, li rojavayê Kurdistanê, li rojhilatê Kurdistanê û heta li piraniya bakurê Kurdistanê bûyereka wisa çênebûye. Hebe û nebe dibe ko li hinek bajarên bakurê Kurdistanê bi rêjeyeka pir kêm tişteka wisa qewimî be û dewleta tirkan dest daniye ser milkê kurdan jî.

Nimûneyeka dî ko Ismail Beşikçi pir li ser rawestiya meseleya ”bratiya îslamê” bû û got ew ”bratiya derewan” e. Ji uslub û argumanên Ismail Beşikçi bêhna wê yekê dihat ko ew li dijî ”misilmanbûna” miletê kurd e û îslam ji bo kurdan xirab e. Bêguman mirov dikare bibêje ko tirkan, farisan û ereban ”îslam” ji bo berdewamkirina zordariya xwe li hemberî miletê kurd bi kar anîne û ew di misilmaniya xwe de ne jidil bûn û sextekarî kirine lê belê îmaya ko îslam ji bo kurdan xirab e îdiayek e ko Ismail Beşikçi ji binê piyê xwe derdixe.

Rêberiya fikra neteweyî ya kurdan kurdên misilman kiriye. Rêberiya piraniya tevgerên siyasî yên kurdan kurdên misilman û nemaze kurdên neqşibendî û şêxên wan û eşîrên wan kirine.

Serokê Kurdistanê Mesûd Barzanî ko bi xwe neqşibendî ye di heqê xurtbûna siyasî û civakî ya familyeya barzaniyan û kurdan de dibêje ew bi du tiştan xurt bûn: 1) Bi terîqeta neqşibendiyê û 2) Bi yekîtiya heft eşîran ya di dema Şêx Evdilselamê Barzanî de.

Yanî tu ji bedixaniyan bigirî heta nehriyan û barzaniyan û gelek eşîr û terîqetên kurdan hertim di fikra neteweyî ya kurdî de û di bizava serhildana kurdan li hemberî dewletên dagirker de pêşengî kirine û îslam bi xwe nebûye rêgir li ber kurdan.

Rêberên kurdan yên ko gelek caran serokeşîr û rêberên dînî bûn ji bo rizgarkirina Kurdistanê arîkarî ji dewletên xiristyan jî xwestine. Lê belê wekî ko Ismail Beşikçi bixwe jî dibêje ji ber ko hemî dinya ji 1840-ê û pê ve li kurdan hat xezebê û nemaze di destpêka sedsala 20-ê de ti dewletên mezin yên wekî Brîtanya, Fransa, Rûsya û Emerîkayê nexwest piştgiriya kurdan bikin kurd şikestin û di bin destê tirk, faris û ereban de man. Yanî têkçûna kurdan ne ji baweriya wan ya bi ”bratiya îslamê” ya digel tirk, faris û ereban lê belê ji ber nebûna piştgiriya cihana derve bû.

Demekî hinek kesên wekî Yalçin Kuçuk ko ergenekoncî û zelamê dewleta kûr ya tirkan bûn bi navê çepîtiyê di bazara kurdan de populer dibûn û heroj şîret û sermezinahî li kurdan dikirin. Kurdan zû fêm kir ka Yalçin Kuçuk û taxima wî çi mal in û çawa xizmeta dewleta tirkan dikin.

Yalçin Kuçuk ji bo Ismail Beşikçi dibêje ”sevgili hocam” yanî ”mamostayê min yê ezîz”. Divêt mirov zû-bi-zû xwe bi hinek gotinên Ismail Beşikçi yên ji bo kurdan pozîtîv nexapîne. Di konferansa îro de diyar bû ko ew pirtir li rewşa ermenî û romên ko îro nemane difikire û ji kurdan re behsa wan dike û di ber re jî hinek tiştan di heqê kurdan de dibêje.

-----------------------------------

Nivîskar: Nefel-Nûçe
Weşandin: 2013-09-28
Xwendin: 45318